Цитология эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

Тузилиши.
Қулоқ сўлак олди бези 
- мураккаб тармоқланган алъвеоляр 
без бўлиб, секрети соф оқсил. Без ташқи томондан нозик бириктирувчи 
тўқимали капсула билан қопланган, капсуладан без ичига уни майда 
бўлакларга бўлувчи тўсиқлар - трабекулалар тармоқланган. Бу бириктирувчи 
тўқимали тўсиқларда қон томирлар, бўлакчалараро чиқарув найлари, нерв 
тутамлари ва ҳужайралари ѐтади. Қулоқ олди безининг ҳар бир бўлакчаси 
охирги секретор пуфакча - ацинуслардан ва чиқарув найларидан иборат. 
Ацинуслар икки хил ҳужайралардан тузилган. Ацинусларни ташкил этган, 
секретор хусусиятига эга бўлган, пирамидасимон ҳужайраларнинг ядроси 
юмалоқ бўлиб, ҳужайранинг базал қисмида жойлашади. Бу ҳужайраларнинг 
ядро устки қисми майда оксифил секретор доначалар тутса, кенгроқ базал 
қисми базофил хусусиятига эга. Секретор ҳужайрасининг учида 
микроворсинкалар мавжуд, апикал цитоплазмада кўп миқдорда секретор 
доначалари жойлашади. Уларнинг миқдори ҳужайранинг функционал 
ҳолатига кўра ўзгариб туради. Оқсил секрециясида иштирок этувчи 
ҳужайралари орасида ҳужайралараро секретор най бўлиб, ҳужайра маҳсулоти 
шу най орқали ацинус бўшлиғига тушади. 

---

647 
Ацинуснинг иккинчи ҳужайраси ацинус ҳужайраларини ўзининг узун 
ўсимталари билан ўраб турувчи ва ацинус ҳужайраси билан базал мембрана 
ўртасида 
жойлашган 
миоэпителиал 
ҳужайралардир. 
Миоэпителиал 
ҳужайралар оғиз бўшлиғи эпителий ҳужайраларининг ҳосиласи бўлсада, 
фаолиятига, яъни қисқаришига кўра мушак элементларини эслатади. Бу 
ҳужайралар ацинус эпителий ҳужайраларини ҳар томондан ўраб 
турганлигидан улар «саватсимон ҳужайралар» деб ҳам аталади. 
Миоэпителиал ҳужайралар цитоплазмасида жойлашган махсус қисқарувчн 
фибриллалар бу ҳужайранинг ацинус эпителийсини сиқиб, ҳужайра 
секретини ацинус бўшлиғига чиқариб беришни таъминлайди. 
Безнинг чиқарув найлари бўлакчалар ичи, бўлакчалараро найлардан ва 
безнинг умумий найидан иборат. Бўлакчалар ичи найи ўз навбатида 
киритма ва сўлак найларидан ташкил топган.