Цитология эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

 
 

---

265 
VIII БОБ 
НЕРВ ТЎҚИМАСИ 
Нерв тўқимаси филогенетик тараққиѐтдаги энг янги тўқима бўлиб, 
фақат ҳужайралардан тузилган, ҳужайралараро модда йўқ. Нерв тўқимасида 
ҳужайралараро модда вазифасини нейроглия деб аталувчи ўзига хос 
ҳужайралар бажаради. Нерв тўқимасининг барча ҳужайралари ўсимтали 
ҳужайралардир.
Нерв тўқимаси организмда ўзаро боғлиқ бўлган иккита вазифани 
бажаради: 
1.
Барча ҳужайралар, тўқималар, аъзолар ва функционал системалар 
фаолиятини бошқаради, бирлаштиради ва уйғунлаштиради; 
2.
Организмни ташқи муҳит билан алоқасини таъминлайди ва ҳужайралар, 
аъзолар ҳамда функционал системалар фаолиятини ташқи муҳит шароитига 
мослаштириб туради. 
Нерв тўқимаси материянинг энг юксак даражада ихтисослашган шакли 
бўлиб, у инсонга на фақат бошқариш, атроф-муҳит ва ташқи оламни, балки 
ўзини-ўзи англаш имконини беради. Нерв тўқимасининг асосий фаолияти 
ташқи ва ички таъсиротларни қабул қилиш ва қайта ишлаш, аҳборотларни 
сақлаш орқали амалга ошади. Нерв тўқимаси нерв системасини асосини 
ташкил этади. Нерв системаси бутун организм бўйлаб тарқалган кўп сонли 
аъзо ва тузилмаларнинг тўридан иборат бўлиб, асосан икки хил 
ҳужайралардан ташкил топган. Ҳужайраларнинг биринчи тури нейронлар 
ѐки нейроцитлар деб аталади. Бу ҳужайралар ташқи ва ички таъсиротларни 
қабул қилиб, нерв импульсига айлантиради ва уларни бутун организм бўйлаб 
тарқалишини таъминлайди. Ҳужайраларнинг иккинчи тури – нейроглия 
қатор ѐрдамчи вазифаларни бажаради.
Нерв системасини ташкил қилувчи нерв тўқимасининг тузилиши кўп 
жиҳатдан унинг тараққиѐти билан боғлиқ бўлганлиги туфайли, унинг 

---

266 
тузилишини ўрганишдан олдин, ушбу тўқиманинг қисқача тараққиѐти билан 
танишиб чиқиш мақсадга мувофиқ.