Цитология эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

 
Расм 7.6. Кўндаланг-тарғил юрак мушаги 
 
Юракдаги қўзғалишни ўтказувчи кардиомиоцитлар (Пуркинье 
толалари ѐки атипик кардиомиоцитлар) қисқарувчи кардиомиоцитлардан 
йирикроқ (узунлиги 100 мкм, кенглиги 50 мкм) бўлиб, қўзғалишни ритм 
бошқарувчи (пейсмекер) ҳужайраларидан қисқарувчи мушак толаларига 
ўтказади. 
Пейсмекер ҳужайралар атипик кардиомиоцитларнинг алоҳида тури 
бўлиб, вегетатив нерв системасининг толалари билан иннервация қилинади. 
Гистологик препаратларда атипик ҳужайралар кучсиз бўялади. Чунки бу 
ҳужайраларда миоглобин ва миофибриллалар камроқ, саркоплазма эса 
кўпроқ бўлади. Миофибриллалар бир-бирига параллел ѐтмайди, натижада бу 
ҳужайраларда 
кўндаланг-тарғиллик 
кучсизроқ 
ривожланган. 
Кардиомиоцитлардамитохондриялар (саркосомалар), рибосомаларанчакам, 
Т-система 
эсажудакучсизривожланган.Юракнинг 
бўлмача 

---

264 
кардиомиоцитларида махсус гликопротеид тутувчи секретор гранулалар 
борлиги аниқланган. Шу билан бирга бу ҳужайралар қон босими ва ионлар 
муносабатини бошқарувчи 
натрийуретик 
фактор секреция қилиши, бу 
ҳужайралар 
маълум 
эндокрин 
функцияга 
эга 
эканлигини 
кўрсатади.Натрийуретик омил буйракдагинишон ҳужайраларга таъсир этиб, 
организмдан натрий ва сувни йўқолиши (натриурез ва диурез)га олиб келади. 
Шундай қилиб, бу гормон организмда натрий ва сувнинг йиғилишини 
таъминловчи альдостерон ва антидиуретик гормон (АДГ)ларнинг 
антагонисти ҳисобланади. 
 
Юракмушактўқимасинингтараққиѐтиварегенерацияси.
Юракмуша
к 
тўқимасимезодермадан, 
яъни 
спланхнотомнингвисцерал 
варағиданривожланади. Буварақданмиоэпикардиал пластинка ҳосил бўлиб, 
унингҳужайраларидан 
миокард 
ва 
эпикард 
ҳосил 
бўлади. 
Миоэпикардиалпластинканинг 
мезенхима 
ҳужайралари 
миобласт 
ҳужайраларгадифференциаллашибкардиомиоцитларниҳосилқиладиваўзаро 
оралиқ пластинкаларорқалибирлашади. 
Юрак 
кўндаланг-тарғил 
мушак 
тўқимасинингрегенерациясиѐшгақарабўзгаради. 
Гўдаклардакардиомиоцитлар 
бўлинишқобилиятигаэга 
бўлса, 
балоғатгаетганорганизмдавақариодамлардайўлдош (сателлит) ҳужайралар 
бўлмаганлиги, 
шунингдеккардиомиоцитлар 
бўлинишқобилиятинийўқотганлигисабаблинобуд 
бўлганкардиомиоцитларқайтатикланмайдивауларўрнида 
(миокард 
инфарктида) бириктирувчи тўқималичандиқҳосил бўлади.