Chorva, parranda va baliq mahsulotlarini yetishtirish, qayta ishlash

Sutni saqlash muddati ^{Sutning harorati}
(Soat) ^{(°C hisobida):}
6-12 ^10-8
12-18 ^8-6
18-20 ^6-4

Sigirlar mashina yordamida sog'ilganda, sog‘ilgan sut bir vaqtning o‘zida sut yo‘natgichlar (molokprovod) da sovitiladi. Agar sigirlar ko‘chma sog'ish paqirlarida sog‘ilsa, sog'ishni boshlagan vaqtdan sovitishgacha bo‘lgan vaqt oralig'i 16-20 minutdan oshmasligi lozim. Bolalar bog‘chasi yoki shu kabi boshqa muassasalar yangi sog‘ilgan sut bilan 12 soat davomida, sovitilgan holda ta’minlashi talab etiladi va uning sifati davlat standarti (GOST 13264-79) talabi asosida boTishi lozim. Bunda sovuqlik manbai hisobida sovuq haroratli oqar suvlar, muz va maxsus holda (quduqlarda) sovitish tavsiya etiladi. Muz sutni 3—4°C gacha sovitsa, suv 5°-6°C gacha sovitadi. Fermer xo‘jaliklarida va kichik fermalarda ko‘pincha sut sovitish ishlari muz solingan, sun'iy suv hovuzlarida olib boriladi. Buning uchun flyaglarga solingan sut shu hovuzlarga solib qo‘yiladi. Agar flyaglaming qopqog‘i ochib qo‘yilsa, sut tez va yaxshi soviydi. Shuningdek, har bir flyagdagi sut har 20-30 minutda biror jism (yog‘och yoki mutovka) bilan aralashtirilib turiladi. Fermer xo'jaliklari sharoitida sut flyaglarga solingach, sovuq oqar suvlarda sovitilishi yaxshi natijalar bergani holda birmuncha maqbul

hisoblanadi.
So‘nggi yillarda ko‘plab sut yetishtirish komp- lekslarda va yirik fermalarda sutni sovitish ishlari uni istalgan darajada sovitib beradigan «MXU-8s» markali sovitish agregatidan, shuningdek, «UB-10» va «AB-30» markali sut sovitgich qurilmalaridan va
«MBT-14» hamda «MBT-20» markali sovitgich
139



xolodilnik mashinalaridan foydalanilmoqda. Bulardan tashqari, «CT-1A» markali sut tozalovchi va sovituvchi ko‘p maqsadli (universal) agregatlar sanoatimiz tomonidan chiqarilmoqda. Bunda sovitilgan sut tez, qisqa vaqt ichida sut zavodlariga va sut mahsulotlari tayyorlovchi tashkilotlarga jo‘natilishi maqsadga muvofiq hisoblanadi. Lekin yirik sutchilik ferma va komplekslarida sutni sovitish va saqlash ishlari maxsus sovitgich - rezervuarlarda olib boriladi va bu tadbir ko‘p jihatdan qulay hisoblanadi. Chunki bunda saqlanadigan sut harorati o‘rtacha 4-5 °C atrofida bo‘lishi ta'minlanadi.