Chirchiq davlat pedagogika instituti

2-mavzu. Kristоlоgrаfiya. Kristаll pаnjаrаlаr, kristаllоgrаfik shаkllаr.

Reja:

1.Kristolografiya.

2.Kristall panjaralar, kristallografik shakllar.

3.Minerallar va tog‘ jinslari xaqida tushuncha, konlar va foydali

qazilmalar xaqida tushuncha.

4.Minerallar tasnifi.

5.Silikatlar, sulfidlar, karbonatlar va boshqalar.

Tayanch iboralar: Kristolografiya, sulfidlar, Kristall panjaralar, Silikatlar, karbonatlar.
Kristallso‘zi yunoncha kristallos (krystallos) so‘zidan olingan bulib, muz degan ma’noni bildiradi. Kristallarni kristallogafiya Fani urgatadi. Kristall ko‘pyoqli geometrik shaklda qattik jism bulib , uning tarkibini (ion, atom, moleko‘lalar) zarrachalari tashkil etadi, bu zarrachalar ma’lum qonuniyatga binoan kristall panjarasining tugunchalarida tartibli joylashgan bo‘ladi. Shularga asoslanganda kristall ma’lum qulay kimyoviy va fizik sharoitda hosil bo‘lgan geometrik shakldagi qattik jismdir.Kristall tuzilishidagi jismlarga: galit perit kub shaklidagi flyuritlar misol bo‘ladi. Magnitik olmoslarning kristallari aktaedr shakliga ega²

Kvars – kristalli giksoganal prizma va peramidalarning kombinatsiyasidan tashkil topgan.

Tog‘ jinslari orasida uchraydigan tabiiy kimyoviy moddalar- minerallarning 98% i kristall tuzilishiga ega. Qolgan 2%i amorf xoldadir. Amorf so‘zi grekcha bulib shaklsizdegan ma’noni bildiradi. Tabiatdauchraydigan amorf moddalarga : opal, kalsedon,agat va shishasimon massalar misol bo‘ladi.