Chirchiq davlat pedagogika instituti

KRISTALL PANJARASI

Kristallar panjarasi deganda kristallar tarkibining tashkil etishda qatnashuvchi zarrachalarning ma’lum qonuniyatiga asosan tartibli xolda fazoviy joylashishi tushuniladi.(3-rasm)

Tugunchalar kristall panjarasidagi neytral atomlariga yoki zaryadlangan atomlarga (ionlar) yoki atomlar guruppasiga (moleko‘lalarga ) to`g`ri keladigan nuqtalardir.(4-rasm)

Tugunchalar orasidagi masofa mikroskopik bo`lib angstrem A deb ataluvchi birlik bilan o`lchanadi.

1 angstrem 1sm ning 100mln bo`lagidan biridir.

Tugunchalar qatori deganda bir necha tugunchalarni bir to`g`ri chiziq bo`ylab bir-yuzaga nisbatan ma’lum masofada terilgan chizmasini tushunamiz.(5-rasm a)

Tugunchalar vatugunchalar qatorining bir tekis yuzadagi joylashgan kristall panjaraning tekis turi deyiladi.(5-rasm b)

Elemetnar qatorlar esa kristall fazoviy panjarasining tekis turlarining uzaro kesishishidan hosil bo‘lgan parallelepipedlar yig`indisi xisoblanadi(5-rasm v)

Elementar katagining shakli uning parametrlariga bog`lik, ya’ni « a,b,v,s » β

Kesmalarning ulchamiga va ular orasidagiαγooooooooooo burchaklarning katta kichikligiga bog`lik
Masalan tosh tuzining kristall panjarasida a=v=s yoki Yuqorida keltirilgan parametrlar kristallning elementar katagi kub shaklida bulishini ko‘rsatadi.