Chirchiq davlat pedagogika instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi "tasdiqlayman"

Ijaraga berilgan uy-joyni ta'mirlash 
agar uy-
joyni ijaraga berish shartnomasida boshqacha tartib belgilangan bo'lmasa, ijaraga 
oluvchining zimmasidadir. 
Ijaraga berilgan uy-joyni kapital ta'mirlash, agar uy-joyni ijaraga berish 
shartnomasida boshqacha tartib nazarda tutilgan bo'lmasa, ijaraga beruvchining 
zimmasidadir. 
Ijaraga berilgan uy-joy joylashgan uyni qayta jihozlashga, agar bunday qayta 
jihozlash uy-joydan foydalanish shart-sharoitlarini jiddiy ravishda o'zgartirsa, ijaraga 
oluvchining roziligisiz yo'l qo'yilmaydi. 
Uy-joyni ijaraga berish shartnomasi 
besh yildan
ortiq bo'lmagan muddatga 
tuziladi. Agar shartnomada muddat ko'rsatilgan bo'lmasa, u besh yilga tuzilgan 
hisoblanadi.
Patent
(lotincha: 
patens –
ochiq, aniq, ravshan) – texnik yechim yoki ixtironing 
davlat tomonidan eʼtirof etilganligini va ixtirochining oʻz ixtirosiga olgan mutlaq 
huquqini tasdiqlovchi hujjat. Patent olish jarayoni, patent oluvchining maʼsuliyatlari 
va eksklusiv huquqlari turli mamlakatlarda turlichadir. Shunday boʻlsa ham, har bir 
patent olish uchun yozilgan arizada ixtironing biror-bir yangilik kiritayotgani haqida 
maʼlumot boʻlishi kerak. Koʻp mamlalakatlarda berilgan eksklusiv huquqlar 
boshqalar patentlangan ixtironi ruxsatsiz yasashi, qoʻllanishi, sotishi yoki tarqatishi 
oldini oladi.
Xalaqaro Savdo Tashkilotining mualliflik huquqlari boʻyicha shartnomasiga 
koʻra, bu tashkilotga aʼzo mamlakatlarda har qanday sohadagi ixtiro uchun patentlar 
mavjud boʻlishi zarur. 
Patentni odatda davlat beradi. Davlat patent idorasi tomonidan ixtiro muallifiga 
yoki ariza boʻyicha huquqiy vorisiga beriladi. Koʻp mamlakatlardagi qonunlariga 
koʻra, patent 15—20 yil muddatga beriladi. Baʼzi mamlakatlarda ixtorolarni 
himoyalash vaqti odatda kamida 20 yil boʻlishi kerak. Patent odatda shu patent 
chiqarilgan mamlakat hududida amal qiladi. Xalqaro amal qiluvchi patentlar ham 
mavjud. Baʼzi mamlakatlarda maʼlum bir sohalardagi ixtirolar uchun patent 
berilmaydi. 
Oʻzbekistonda ixtirolar, foydali model, sanoat namunasiga nisbatan qoʻyiladigan 
patent olish huquqini vujudga keltiradigan talablar hamda patent idorasining bunday 
hujjatni berish tartibi mamlakatning „Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari 
toʻgʻrisida“gi qonuni (1994-yil 6-may) da belgilab berilgan. 
Bir qancha mamlakatlarda tadbirkorlik faoliyatining muayyan turlari bilan 
shugʻullanish uchun berilgan maxsus ruxsatnoma ham „patent“ deb ataladi. 
Davlatdan bunday patentni sotib olish tadbirkorlarni (odatda, yakka tartibdagi 
tadbirkorni) bundan keyingi (bir yilga yoki boshqa davrga) soliqlar toʻlashdan ozod 
etadi. 

---

183