г
х
b) –masalan, sof azotning yillik me‟yori -120kg/ga
-1 m
2
sarf bo„ladigani -12,0 gramm
-mikrobo„linma maydoni -1,0 m
2
-mikrobo„linmaga sof azot -10,0 gramm
-mikrobo„linmaga CO(NH
2
)
2
-25,7 gramm
60h15 - 28,11 g N
грамм
х
х
7
,
25
11
,
28
0
,
12
15
,
60
h - 12,0 g
Azot izotopi N-15 bilan 5at. % boyitilgan mochevina 2,5at.% aylantirish:
a) 2,5 at. % li mochevina CO(NH
2
)
2
bo„linma yoki tajriba uchun bo„lgan
miqdorida hisoblanadi:
-2,5 at.% tutgan mochevinaning molekulyar og„irligi hisoblanidi:
IC-12,01 30 h 0,02866 = 0,86
IO-16,00 2N
75
04
,
32
03
,
4
4
Н
1
,
60
06
,
28
20
,
27
97134
,
0
28
х
-1m
2
maydonga sarf bo„ladigan sof azotning me‟yori -10,0 gramm (masalan);
-shunda 1m
2
maydonga kerak bo„lgan 2,5 at.% li mochevinaning me‟yori
quyidagicha bo„ladi:
60, 1 - 28,06 gr.. N
грамм
х
Х
5
,
21
06
,
28
0
,
10
1
,
60
H - 10,0 gshr. N
v) 5.at.% li mochevinani 2,5 at. % ga aylantirish yo„li:
m
1
=(21,5h 2,5) 5=10,75gr 5at.%li mochevina
m
2
=21,5- 10,75 = 10,75 gr oddiy mochevina
Demak, 10,75 g 5 at %
15
N tutgan mochevinaga 10,75 g. Oddiy mochevina
qo„shsak, 2,5 at.% tutgan mochevina bo„dadi. Buni hammasi 500 ml. distillangan
suvda eritiladi va 1 m
2
maydonga bir tekis quyiladi. Bunda u o„simlik ustiga
tushmasligi kerak.
15
N bajariladigan tajribalarda kerakli ma‟lumotlar:
15
N va boshqa barqaror izotoplar ishlatilgan mikrobo„linmalardan quyidagi
dastlabki ma‟lumotlar olinishi shart:
1.O„simliklarning quruq vazni (umumiy va a‟zolari bo„yicha).
2. O„simlikdagi (vegetatsiya davri boshi butun o„simlikda, keyingi
davrlarida o„simlik a‟zolari bo„yicha) umumiy azot miqdori (N, %) aniqlanadi.
Kimyoviy tahlillar K‟eldal usulida bajariladi. Tahlil bajarilishdan oldin o„simlik
namunalari quritish qurilmasida 70-75
0
S issiqlikda 24 soat davomida quritiladi.
3. O„simlik tarkibidagi boyitilgan
15
N miqdori optik emission yoki mass
spektrometrda aniqlanadi.
4.Qo„llanilgan azotli o„g„itning
15
N bilan boyitilgan (t.%)
5.
15
N bilan nishonlangan azotli o„g„it (lar) va ishlatilgan N miqdori
(g/tuvakcha yoki /lizimetr yoki kg/ga).
15
N bilan barajarilgadigan tajribalarda qilinadigan hisob-kitob :
1.
15
N at.% ortiqligi =
15
N at.% (sun‟iy ravishda) boyitilganligi-
15
N at.% tabiiy
boyitilganligi (har doim 0,3663 at.% ga teng)
2.
O„g„itdan o„simlik olgan N, %
100
ортиклиги
т.%
ги
ттаркибид
т
ортиклиги
т.%
ги
ттаркибид
Усимлик
15
15
х
а
Уги
а
3.
Ma‟lum bir maydonga bo„lgan quruq modda (KM):
)
(
)
(
2
)
(
/
)
/
(
10000
)
(
1
)
/
(
2
2
кг
КВ
кг
ХВ
х
м
майдони
ма
Микробулин
га
м
х
кг
ХВ
га
кг
КМ
76
HV1-mirobo„linmadan olingan o„simlikdagi alohida a‟zolaring ho„l (quritilmagan)
vazni;
HV2-HV1 dan quritish va kimyoviy tahlillar uchun olingan o„simlik/a‟zolarning
ho„l vazni;
KV-tegirmon maydalash uchun olingan quritilgan o„simlik/a‟zolar vazni.
4.O„simliklar N o„zlashtirishi:
N umumiy olib chiqilishi (kg/ga)=O„simliklar quruq vazni (kg/ga)
100
%
х
5.O„simliklarning o„g„it azotini o„zlashtirishi:
O„g„it N olib chiqilishi (kg/ga) = N umumiy olib chiqilishi (kg/ga)
100
%
угит
х
6. O„simliklarning azot o„g„itidan foydalanish koeffitsenti (N
ufk
)
100
г/га)
(к
меъѐри
N
Ишлатилган
(ккг/га
чикилиши
олиб
N
Угит
х
уфк
Bu jarayonda quyidagi adabiyotlardan foydalaniladi:
1.Use of Isotope and Radiation Methods in Soil and Water Management and Crod
Nutrition/Manual, Training course series 14- IAEA, Vienna, 2001,-247r.
2.Методы применения изотопа азота
15
N в агрохимии. Под редакцией Д.А.
Коренкова-Научные труды VASHNIL .VIUA .M.Kolos,1977,s.158.
Do'stlaringiz bilan baham: |