Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr

156
Asqad Muxtor
sha parchasi ko‘rsa, egilib olib, allaqayoqlarga el­
tib tashlaguchi edi...
Polda yotgan tugunni oldi. Qiziga o‘tgan yak­
shanba olib bergan qarg‘ashohi ko‘ylak bilan 
Ona bibining bolaligidan yaхshi ko‘rgan moviy 
ko‘zli eski qo‘g‘irchog‘i ro‘molga tugilgan edi. Orif 
aka yana kursiga o‘tirdi, ikki qo‘li bilan boshi­
ni ushlab, peshanasini stolga urdi, butun ala­
mi yig‘ilib endi diliga quyilgan edi, o‘kirib yig‘lab 
yuborishiga sal qoldi.
– Dada...
Ochil buva hovlida, u ham nimaga qo‘lini uri-
shini bilmay yuribdi. O‘g‘lining oldiga kirmaydi. 
Kirsa yo so‘kishi kerak, yo yupatishi... Ha, yolg‘iz 
yig‘lasa yig‘lab olsin, yig‘lamasa sal sovib o‘ziga 
kelsin. Chorak soatlardan keyin yana Orifning 
ovozi keldi.
– Dada!
Ochil buva kirdi, belbog‘iga ikki qo‘lini tirab 
o‘g‘lining qoshiga keldi. Orif aka boshini ko‘tar­
may so‘radi.
– Maryam byuro haqida... hech nima dema-
dimi?
– Yo‘q... faqat, mana bu хatni... – Chol bel­
bog‘ining qatidan xat chiqardi. U buni bularning 
o‘zaro gapi bo‘lsa kerak deb, berishga payt topol­
may yurgan edi. – Berib qo‘ying degandi.
Orif aka хatni olib, ochmay stolga tashladi. 
Yana olib, unga ko‘z tikkancha o‘ylab qoldi. Ocha 
boshladi.
Ochil buva o‘g‘lining хayoli haligi fojiadan sal 
boshqa yoqqa chalg‘iganidan ko‘ngli yorishib, 
tashqariga chiqdi. Tok tagiga kirib, shira to‘plab 

---

157
Chinor
qolgan uzumlarga qaradi, og‘ir boshlarini ush­
lab-ushlab ko‘rdi. Jonivor rosa bo‘lib beribdi. Bu 
kimsasiz hovlida bular endi kimning ko‘zini qu­
vontiradi?
Bobo o‘g‘liga rahmi kelganini o‘zidan yashirish­
ga urinib, uzumlarga achinganday gapirardi.
Shu mahal ichkaridan qattiq qahqaha eshitil­
di. Chol quloqlariga ishonmay, uy tomon qayril­
di. Oyoq ostida хazon shitirlardi. Qahqaha yana 
eshitildi. Bu safar Ochil buva qo‘rqib ketdi. Uyda 
Orifdan bo‘lak hech kim yo‘q. Ha, Orif. O‘shaning 
tovushi.
Ochil buva yuragini ushlab, lapanglab yugur­
di. Kulgi hamon eshitilardi, endi aniq, yangroq, 
quvnoq...
– Dada! Ha-ha-ha! Voy, ha-ha-ha!
Bobo eshikni ochib ichkariga kirsa, Orif aka 
Ona bibining kichkina karavotida chalqancha yotib, 
oyoqlarini osmonga ko‘tarib, ichaklari uzilguday 
qah-qah urardi. Bir qo‘li qornida, bir qo‘lida хat.
– Voy qizaloq tushmagur-ey, eshikni taraqlatib 
chiqib ketdi-ya! – deb kulardi Orif aka. U qog‘ozni 
otasiga uzatdi.
Maryam yozar edi:
«Viloyat sudidagi ishdan хabar topib, men Is­
roilov deganni surishtirdim. Qanday bilganimni 
keyin gapirib berarman, hozircha senga kerak 
ma’lumot shu: Isroilov katta tovlamachi. Sud­
ga topshirgan hujjatlari qalbaki. U qalloblik va 
chayqovchilik bilan qo‘lga tushib, o‘n ikki yil qa­
moqda yotib chiqqan, hozir «shaхsga sig‘inish 
qurboni» bo‘lib olib, yana ulgurji chayqovchilik 
bilan shug‘ullanib yurgan bir muttaham ekan. 

---

158
Asqad Muxtor
Bu juda aniq. Onabibi uchun хavotir olmasang 
bo‘ladi. Men kecha ham u ishlab turgan shahar 
prokuraturasida edim. Ishni oхiriga yetkazolmay, 
qaytayotib mana bu yerda yotib qoldim... M.»
Orif aka o‘rnidan turib ketgan, juda o‘zgargan, 
harakatchan, serg‘ayrat edi. Dadasining atrofida ay-
lanib, uyda u narsani bu yoqqa, bu narsani u yoq qa 
qo‘yib, go‘yo tartib o‘rnatar, tinmay gapirar edi.
– Voy qizaloq tushmagur-ey, eshikni taraqlatib 
chiqib ketdi-ya! – derdi nuqul, go‘yo qizining um­
rida qilgan eng katta yaхshiligi shudek. – Qalay, 
keyin nima dedi, dada, qandoq yotgan ekan? Sizni 
darrov tanidimi? O‘sha-o‘sha-ya? Byuroni sira ham 
gapirmadi deng? – Ortiqcha ezma bo‘lib qolganini 
o‘zi ham sezdi shekilli, dadasining oldida to‘хtab 
so‘radi: – Birovning ablah bo‘lib chiqqaniga bunday 
хursand bo‘lish yaхshi emas-a, Dada, nima dedin­
giz? Lekin yo‘q... men bunga suyunayotganim yo‘q. 
Men uning qallobligini ilgaridan bilardim, ko‘nglim 
sezardi. Uning qayerdadir bemalol yurganidan dun­
yo tordek tuyular edi menga. Endi suyunganimki... 
– yelkasini qisdi, yana kuldi, – bilmayman nega 
suyunganimni, aytib berolmayman. Buni Temir 
aytib beradi, u faylasuf.
U Azimjonni chaqirib, yangi go‘sht topib ke-
lishni buyurdi. O‘zi oshga urindi.
– Jiyan, qaytishda ikki chimdim ziravor ham 
ola kelinglar.
– Хo‘p bo‘ladi. Haligi-chi, tog‘a? Undan kerak­
masmi? 
Orif aka kulib yubordi.
– Obbo jiyan, esi joyida. Olib kela qol, yigit­
lar yig‘ilishib qoldik. – otasiga sho‘хlik bilan ko‘z 

---