Chastota modulyasiyasi (chm). Chm signallarni xosil qilish. Varikapli chastota modulyatori. Chm signallarni detektorlash

CHASTOTA MODULYASIYASI CHASTOTA MODULYASIYASI (CHM). CHM SIGNALLARNI XOSIL QILISH. VARIKAPLI CHASTOTA MODULYATORI. CHM SIGNALLARNI DETEKTORLASH.

• Farg`ona 2022

• MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
• FARG’ONA FILIALI

• 713-19 guruh talabasi: Ahmedov Shavkatjon

• Ta'rif: Chastota modulyasiyasi - deb yuqori chastotali garmonik tashuvchi tebranishning chastotasini past chastotali birlamchi signalning o‘zgarish qonuniga mos ravishda o‘zgarishiga aytiladi.

• Yuqori chastotali garmonik tashuvchi tebranish berilgan bo‘lsin:

• tashuvchi tebranishning oniy yoki to‘liq fazasi

• Chastota modulyasiyasi ta'rifiga binoan chastotasi bo‘yicha modulyasiya qilingan tashuvchi tebranishning chastotasi qo‘yidagi qonun bo‘yicha o‘zgaradi:

• k – o‘zgarmas koeffisient.
• S(t) – past chastotali birlamchi signal.

• Past chastotali birlamchi signal sifatida garmonik signal berilgan bo‘lsin:

• Бу холда (4) формулани қўйидаги кўринишда ёзиш мумкин:

• chastota deviasiyasi deb – tashuvchining chastotasini o‘zining ω0 o‘rta qiymatidan maksimal chetlanishiga aytiladi.

• ChM signalning chastotasini vaqt o‘qida past chastotali birlamchi signalning o‘zgarish qonuni (kosinus) bo‘yicha o‘zgarishi

• Ma'lumki chastota fazaning o‘zgarish tezligidir. Shuning uchun ChM signalning to‘liq fazasini aniqlash uchun uning chastotasidan vaqt bo‘yicha integral olamiz :

• Garmonik ChM signalning matematik ifodasini aniqlash uchun (8) formuladagi φ0 = 0 deb olamiz va (8) formulani (2) formulaga olib borib qo‘yamiz.

• Chastota modulyasiyasi indeksi

• Garmonik ChM signalning matematik ifodasi :

• Chastotasi chiziqli modulyasiyalangan signal

• Chastotasi 1000 kGs bo‘lgan tashuvchi amplitudasi 5 V meandr signali bilan modulyatsiya qilinsin. Chastota deviyasiyasi esa 10 kGs / V ga teng bo‘lsin. A dan B gacha bo‘lgan vaqt oralig‘ida tashuvchi chastotasi 5 × 10 = 50 kGa ga ko‘payadi (signal amplitudasi va chastota og‘ishining hosilasi) va 1000 kGs + 50 kGs = 1050 kGs ga teng bo‘ladi. B dan C gacha bo‘lgan vaqt oralig‘ida tashuvchining chastotasi bir xil miqdorda, ya'ni 5 · 10 = 50 kGs ga o‘zgaradi, ammo bu safar manfiy yo‘nalishda tashuvchining chastotasi 1000 - 50 = 950 kGs gacha kamayadi.

• Garmonik ChM signalning spektrini aniqlaymiz. Buning uchun garmonik ChM signalning matematik ifodasi - (10) formuladan foydalanamiz.

• ChM signalning modulyasiya indeksi МChM << 1 bo‘lsin. U xolda :

• (12) ni formulani(11) ga oborib qo‘yamiz va quyidagini hosil qilamiz:

• Yuqoridagi rasmdan ko‘rinib turibdiki ChM signalning modulyasiya indeksining qiymati MChM<<1 bo‘lgan xoll uchun ChM signalning spektri garmonik AM signalning spektriga o‘xshab ketadi. Farqi pastgi yon – tomon tebranishning fazasini 1800 bo‘lishdir.

• Chastota modulyasiya indeksi MChM>>1 bo‘lgan xol uchun garmonik ChM signalning spektrini aniqlaymiz. Bessel funksiyalar nazariyasida cos(MChMsinΩt) va sin(MChMsinΩt) davriy fuksiyalarni qo‘yidagi Fur'e qatoriga yoyilishi isbotlangan.

• (13) va (14) formulalarni (11) formulaga oborib qo‘yamiz:

• Modulyasiya indeksi МChM ga bog‘liq bo‘lgan “n” - darajali Bessel funksiyasi.

• Yuqoridagi rasmdan ko‘rinib turibdiki MCh>> 1 bo‘lgan xol uchun garmonik ChM signalning spektr kengligi nazariy jihatdan cheksizlikka intiladi. Ammo “n” ning oshishi bilan yon – tomon tebranishlarning amplitudalari keskin ravishda kamayib boradi. Shuning uchun amaliyotida ChM signalning spektr kengligi sun'iy ravishda cheklanadi.

• Har xil modulyatsiya indekslarida garmonik chastota modulyatsiyasidagi chastota spektri

• a - MChM = 1 bo'lgan ChM chastota spektri;
• b -MChM = 2,5 da ChM chastotasi spektri;
• c -MChM = 4 da ChM chastota spektri;
• d -MChM = 5 da ChM chastota spektri.

• CHASTOTA MODULYATSIYASINING AFZALLIKLARI

• yuqori xalaqitbardoshlik;
• uzatgich quvvatidan samarali foydalanish;
• modulyasiya qilingan signallarni olishning soddaligi.
• Ushbu modulyasiyaning asosiy kamchiligi modulyasiya qilingan signalning keng spektrligidir.
• ChM ning AM dan ustun bo‘lgan afzalliklari energiya samaradorligi va yuqoriroq xalaqitbardoshligidir.
• Chastota modulsiyasi radioeshittirishda (UQT diapazonida) audio (past chastotali) signalni yuqori sifatli uzatish, televizion dasturlarida ovoz signalini uzatish, SECAM televizion standartidagi rangli signallarni uzatish va musiqa sintezatorlarida ishlatiladi.

•