Буюртмали калькуляция

а). Мукаммал наряд - буюртмалар. Улар материал, иш кучи, асосий воситалар кўринишидаги ресурсларни олиш ва ишлатиш ҳуқуқини беради.

б). Материалларни қўшимча чиқаришга талабнома бериш. Бундай талабномалар уларни ишлатиш зарурати кўрсатилган маҳсус хужжатлар тақдим қилингандагина қондирилади.

в). Технологик карталар. Ҳар бир буюртма технологик карталар билан таъминланади. Унда муомалаларни амалга ошириш тартиби, ҳар бир операцияни бажариш учун кетадиган вақт келтирилади. Ҳақиқатда сарфланган вақт алоҳида ҳисобга олинади ва меъёрий вақтдан четга чиқиш сабабларини аниқлаш имкони туғилади.

г). Мунтазам ҳисобот. Юқорида тилга олинган хужжатлар ортиқча сарфланган ресурслар ва уларни юзага келтирган сабабларнинг таҳлилини кўрсатувчи ҳисобот тузиш учун асос бўлиб хизмат қилади. Мақсад йўл қўйилган камчиликларни келгусида такрорламаслик.

Буюртмаларнинг фойдалилиги ва баҳони белгилаш

• Махсус буюртмаларни бажаришга ихтисослашган корхоналар раҳбарлари, турли буюртмаларнинг фойдалилик даражаларини солиштиришга қизиқадилар. Бу уларга ўз навбатида:
• фойдалилик даражаси юқорироқ буюртмаларни танлаб олиш; паст рентабелли буюртмалардан вос кечиш, ҳамда субпудратчиларни жалб қилиш.
• фойдалилиги турлича бўлган буюртмалар ўртасида оптимал нисбатни ўрнатиш бўйича бошқарув қарорлари қабул қилиш имконини беради.
• Баҳони белгилаш мақсадида эгри харажатларни ҳисобга олмаган ҳолда асосан тўғри харажатлар ва ялпи даромадга асосланиш тўғрироқ ҳисобланади. Лекин бу ҳолатда ҳам доимий харажатларни назорат қилиш биринчи даражали бўлиб қолаверади.

Товар партиясининг таннархини калькуляция қилиш

Айрим турдаги товарлар (масалан уй-рўзғор электр анжомлари) таннархи ишлаб чиқариш корхона товар партиясининг таннархини калькуляция қилиш усулини қўллаган ҳолда аниқланади. Харажатларни ҳисобга олиш тизими бу усулда ҳам буюртмани таннархини аниқлаш мос келади. Ягона фарқи шундаки, бу усулда харажатлар маҳсулот донасига эмас, ишлаб чиқариш нарядга ҳисобланади. Буюртма тугаллангандан кейин эса товар партиясига кетган харажатлар маҳсулотларнинг сонига бўлинса, ҳар бирини таннархи аниқланади.