Buxoro turizm va madaniy meros texnikumi budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi

BALANS
(2011 yil holatiga)
ming so‘mda

Aktiv				Passiv
Subschyot №	Subschyotlar nomi	Yil (chorak) oxiriga		Subschyot №	Subschyotlar nomi	Yil (chorak) oxiriga
011	Asosiy vositalar	100 000.0		280	Byudjet mablag‘lari bo‘yicha yakuniy moliyaviy natija	55 000.0
021	Asosiy vositalarni eskirishi	45 000.0
	Qoldiq qiymati	55 000.0
BALANS___55'>BALANS			55 000.0	BALANS		55 000.0

Mazkur binoni sotish operatsiyalari hisobda quyidagicha aks ettiriladi, ya’ni:
Debet 231 subschyot 55.0 mln.so‘m;
Debet 021 subschyot 45.0 mln.so‘m;
Kredit 011 subschyot 100.0 mln.so‘m.

Ushbu operatsiyalardan keyin byudjet tashkilotining balansi quyidagi ko‘rinishga keladi:
BALANS
(2011 yil holatiga)
ming so‘mda

Aktiv				Passiv
Subschyot №	Subschyotlar nomi	Yil (chorak) oxiriga		Subschyot №	Subschyotlar nomi	Yil (chorak) oxiriga
231	Byudjet mablag‘lari bo‘yicha xaqiqiy xarajatlar	55 000.0		280	Byudjet mablag‘lari bo‘yicha yakuniy moliyaviy natija	55 000.0
BALANS			55 000.0	BALANS		55 000.0

2. 
   qolgan asosiy vositalar (chet elda joylashganlaridan tashqari):
   

dastlabki (tiklanish) qiymatini hisobdan chiqarilishi 01 schyotning tegishli subschyotlari kreditida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining debetida, hisoblangan eskirish summasini hisobdan chiqarilishi esa, 02 schyotning tegishli subschyotlari debetida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining kreditida aks ettiriladi;
asosiy vositalarning sotish qiymati 15 schyotning tegishli subschyotlari debetida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining kreditida, bir vaqtning o‘zida tegishli byudjet daromadiga hisoblangan summa 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining debetida va 160 “Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha byudjet bilan hisob-kitoblar” subschyotining kreditida aks ettiriladi;
pul mablag‘larini kelib tushishi 15 schyotning tegishli subschyotlarining kreditida va 113 “Boshqa byudjetdan tashqari mablag‘lar” subschyotining debetida, byudjetga hisoblangan summalarni o‘tkazib berilishi esa, 113 “Boshqa byudjetdan tashqari mablag‘lar” subschyotining kreditida va 160 “Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha byudjet bilan hisob-kitoblar” subschyotining debetida aks ettiriladi;
asosiy vositalarni sotilishidan ko‘rilgan ijobiy moliyaviy natija (daromad) 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining debetida va 272 “Boshqa byudjetdan
tashqari daromadlar” subschyotining kreditida, salbiy moliyaviy natija (zarar) esa, asosiy vositaning kirim qilish manbasidan kelib chiqqan holda xaqiqiy xarajatlarni hisobga oluvchi 231, 241, 251, 261 yoki 271 subschyotlarning debetida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining kreditida aks ettiriladi.
Shartli misol. Byudjet tashkilotining byudjetdan tashqari rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan sotib olingan va dastlabki (tiklanish) qiymati 20.0 mln.so‘m bo‘lgan (015-subschyot bo‘yicha), mazkur davga qadar hisoblangan eskirish summasi 15.0 mln.so‘m (025-subschyot bo‘yicha) va qoldiq qiymati 5.0 mln.so‘m bo‘lgan transport vositasi 11.0 mln.so‘mga sotildi.
Mazkur operatsiyalarga qadar byudjet tashkilotining balansi quyidagicha ko‘rinishda bo‘lgan (shartli qisqartirilgan holda):
BALANS
(2011 yil holatiga)
ming so‘mda

Aktiv				Passiv
Subschyot №	Subschyotlar nomi	Yil (chorak) oxiriga		Subschyot №	Subschyotlar nomi	Yil (chorak) oxiriga
015	Asosiy vositalar	20 000.0		283	Rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari bo‘yicha yakuniy moliyaviy natija	5 000.0
025	Asosiy vositalarni eskirishi	15 000.0
	Qoldiq qiymati	5 000.0
BALANS			5 000.0	BALANS		5 000.0

Mazkur sotish operatsiyalari buxgalteriya hisobida quyidagicha aks ettiriladi:
a) Dastlabki (tiklanish) qiymatini hisobdan chiqarilishi: Debet 201 subschyot 20.0 mln.so‘m;
Kredit 015 subschyot 20.0 mln.so‘m.
b) Hisoblangan eskirish summasini hisobdan chiqarilishi: Debet 025 subschyot 15.0 mln.so‘m;
Kredit 201 subschyot 15.0 mln.so‘m;


v) Asosiy vositaning sotish qiymatiga (11.0 mln.so‘mga): Debet 159 subschyot 11.0 mln.so‘m;
Kredit 201 subschyot 11.0 mln.so‘m;


g) Bir vaqtning o‘zida tegishli byudjet daromadiga hisoblangan summaga (50 foiziga):
Debet 201 subschyot 5.5 mln.so‘m;
Kredit 160 subschyot 5.5 mln.so‘m.


d) Pul mablag‘larini kelib tushishi (11.0 mln.so‘m): Debet 113 subschyot 11.0 mln.so‘m;
Kredit 159 subschyot 11.0 mln.so‘m.


ye) Byudjetga hisoblangan summalarni o‘tkazib berilishi (5.5 mln.so‘mni):
Debet 160 subschyot 5.5 mln.so‘m;
Kredit 113 subschyot 5.5 mln.so‘m.


j) Asosiy vositalarni sotilishidan ko‘rilgan ijobiy moliyaviy natija (daromad) 0.5 mln so‘m, ya’ni 11.0-5.5-5.0.
Debet 201 subschyot 0.5 mln.so‘m;
Kredit 272 subschyot 0.5 mln.so‘m.
Ushbu operatsiyalardan keyin byudjet tashkilotining balansi quyidagi ko‘rinishga keladi:
BALANS
(2011 yil holatiga)
ming so‘mda

Aktiv				Passiv
Subschyot №	Subschyotlar nomi	Yil (chorak) oxiriga		Subschyot №	Subschyotlar nomi	Yil (chorak) oxiriga
113	Byudjetdan tashqari pul mablag‘lari	5 500.0		283	Rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari bo‘yicha yakuniy moliyaviy natija	5 000.0
				272	Boshqa daromadlar	500.0
BALANS			5 500.0	BALANS		5 500.0

3. 
   chet elda joylashgan tashkilotlarning asosiy vositalari (bino va inshootlardan tashqari):
   

dastlabki (tiklanish) qiymatini hisobdan chiqarilishi 01 schyotning tegishli subschyotlari kreditida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining debetida, hisoblangan eskirish summasini hisobdan chiqarilishi esa, 02 schyotning tegishli subschyotlari debetida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining kreditida aks ettiriladi;
asosiy vositalarning sotish qiymati 15 schyotning tegishli subschyotlari debetida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining kreditida aks ettiriladi;
pul mablag‘larini kelib tushishi 15 schyotning tegishli subschyotlarining kreditida va 113 “Boshqa byudjetdan tashqari mablag‘lar” subschyotining debetida aks ettiriladi;
asosiy vositalarni sotish natijalari bo‘yicha ijobiy moliyaviy natija (daromad) 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining debetida va 272 “Boshqa byudjetdan tashqari daromadlar” subschyotining kreditida, salbiy moliyaviy natija (zarar) esa, asosiy vositaning kirim qilish manbasidan kelib chiqqan holda xaqiqiy xarajatlarni hisobga oluvchi 231, 241, 251, 261 yoki 271
subschyotlarning debetida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining kreditida aks ettiriladi.
Quyida byudjet tashkilotlarida asosiy vositalar va qurilishi tugallanmagan binolarni (inshootlarni) sotilishi tartibi va sotishdan tushgan mablag‘larni sarflanish yo‘nalishlarini sxematik ko‘rinishini keltiramiz (2.7.3-rasm).