Buxoro oziq ovqat va yengil sanoat texnologiya instituti

o`rtacha  yillik  hamda  loyiha  quvvati  turlari  mavjud.  Loyiha  quvvati  qurilish  loyihasida  ko`zda 

tutilgan  bo`ladi.  qayta  tiklash,  kengaytirish  va  texnik  jihatdan  qayta  qurollantirish  davomida 

loyiha  quvvati  kattalashtirilishi  mumkin.  SHu  sababli  amaliyotda  loyiha  quvvati  ko`pincha 

korxonaning amaldagi quvvati bilan solishtiriladi. Korxonaning amaldagi quvvati korxona ishlab 

chiqarish dasturini tayyorlash uchun asos bo`lib xizmat qiladi. 

Korxona  ishlab  chiqarish  quvvatini  aniqlashda  zaxiradagi  uskunalardan  tashqari,  barcha 

o`rnatilgan  uskunalar  hisobga  olinadi.  Ba`zi  bir  sexlarda  (yig’uv,  quyuv  va  boshqa  sexlarda) 

ishlab chiqarish quvvati ishlab chiqarish maydonlariga asosan hisoblanadi. 

Ishlab  chiqarish  quvvatini  aniqlashda  mahsulot  birligiga  sarflanuvchi  vaqt  me`yori  yoki 

har  bir  uskunaning  unumdorlik  me`yorlari  muhim  ahamiyatga  ega  bo`lib,  ular  ilg’or  hamda 

progressiv bo`lishi talab qilinadi.  

Korxona  bosh  bo`g’inining  (asosiy  sexining)  ishlab  chiqarish  quvvati  quyidagi  formula 

asosida hisoblanadi: 

 

Bu  erda:  K  -sex  yoki  uchaskaning  qabul  qilingan  o`lchov  birligidagi  ishlab  chiqarish 

quvvati; 

n - sex yoki uchastkadagi ilg’or uskunalar soni; 

F

maks

 – etakchi uskunadan foydalanish mumkin bo`lgan maksimal ish vaqti fondi soat; 

M

t

 – etakchi uskunada mahsulot tayyorlashning progressiv mehnat sig’imi, me`yori, soat. 

Amaliyotda  ishlab  chiqarish  quvvati  va  uskunalarning  yuklanishini  hisoblashda  ba`zida 

xatolar,  ular  o`rtasidagi  farqni  sezmaslik  hollari  ham  uchrab  turadi.  Korxona  quvvati  asosiy 

ishlab chiqarish fondlari,  yangi texnika va aniqlangan  zaxiralardan foydalangan  holda  mahsulot 

ishlab  chiqarish  mumkin  bo`lgan  maksimal  darajani  tavsiflaydi,  uskunalarning  yuklanishni 

hisoblash natijalari esa, ushbu quvvatlardan rejadagi davrda foydalanishning darajasini aniqlaydi. 

Demak,  ular  o`rtasidagi  printsipial  farq  shundaki,  birinchi  holatda  korxona  ishlab 

chiqarishi mumkin bo`lgan mahsulotlarning maksimal darajasi aniqlansa, ikkinchi holda mazkur 

davr mobaynida uskunalardan qanchalik foydalanilishi aniqlanadi. 

Ishlab  chiqarish  dasturining  korxonada  mavjud  bo`lgan  quvvatlarga  mos  kelishini 

aniqlash  uchun,  o`rtacha  yillik  ishlab  chiqarish  quvvati  hisoblab  topiladi.  Uni  hisoblash  uchun 

quyidagi formuladan foydalaniladi: 

 

Bu erda: q

o`r.yil

 – korxonaning o`rtacha yillik quvvati; 

t 

maks 

M 

F 

n

 

K 



 



 

12

 

n

 

К

 

12

 

n

 

К

 

К

 

К

 

2

 

ch

 

1

 

b

 

.

 

y 



 



 



 



 



 

k

 

o’r.yil

 

---

 

55 

q

y.b.

 – korxonaning yil boshidagi quvvati; 

q

k

 – yil mobaynida kiritiluvchi quvvati; 

K

ch

 – yil davomida ishlab chiqarishdan chiqariluvchi (yo`q qilinuvchi) quvvat; 

n

1 

, n

2

  –  ishlab  chiqarish  quvvatlarini  ishga tushirishdan  yoki  tugatilgan  ishlab  chiqarish 

quvvatlari yo`q qilingandan to yil oxirigacha o`tgan to`liq oylar soni. 

Asosiy  ishlab  chiqarish  fondlaridan  foydalanishni  yaxshilash  bilan  bog’liq  bo`lgan 

mazkur chora-tadbirlar, ko`pincha  ishlab chiqarish quvvatlari balansini tuzish yo`li bilan amalga 

oshirilib,  korxonaning  ishlab  chiqarish  quvvatlari  va  ularni  ta`minlash  manbalariga  bo`lgan 

ehtiyoji aniqlanadi.