Buxoro oziq ovqat va yengil sanoat texnologiya instituti

Birinchi  bosqichda  aylanma  mablag’lar  pul  shaklidan  moddiy  boyliklarning  ishlab 

---

 

58 

chiqarish zaxiralariga aylanadi, ya`ni pul - tovar (P-T). 

Ikkinchi  bosqich  ishlab  chiqarish,  yani  mahsulotni  tayyorlash  jarayonini  o`z  ichiga 

oladi.  Bu  bosqichda  aylanma  mablag’lar  va  birinchi  o`rinda  aylanma  fondlar  tugallanmagan 

ishlab chiqarish va yarim tayyor mahsulotlar holiga keltirilib, tovar shaklini oladi (T). 

Uchinchi  bosqichda  aylanma  mablag’lar  tovar  mahsuloti  shaklida  muomalaga  kiritilib, 

sotiladi va yana pul shaklini oladi (T-P). 

Shu  tariqa  aylanma  mablag’lar  barcha  bosqichlardan  o`tib,  to`liq  aylanishni  amalga 

oshirishini quyidagi tarzda aks ettirish mumkin: 

1-bosqich - pul-tovar (P-T); 

2-bosqich - ishlab chiqarish (I.Ch); 

3-bosqich - tovar-pul (T-P). 

Shuni  qayd  qilib  o`tish  muhimki,  korxonaning  aylanma  mablag’lari  bir  vaqtning  o`zida 

uchala  bosqichda  ham  pul  mablag’lari,  ishlab  chiqarish  zaxiralari,  tugallanmagan  ishlab 

chiqarish,  yarim  tayyor  va  tayyor  mahsulotlar  ko`rinishida  mavjud  bo`lishi  mumkin. 

Korxonaning aylanma mablag’lari harakati ma`lum bir iqtisodiy qonunlar asosida ishlashi hamda 

ulardan  ishlab  chiqarish  va  takror  ishlab  chiqarishning  barcha  bosqichlarida  oqilona 

foydalanishni  ko`zda  tutishi  ham  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Bu  qonunlardan  va  aylanma 

mablag’lardan  foydalanish  qoidalaridan  chetga  chiqish  aylanma  mablag’larning  etishmasligiga 

yoki samaradorlikning pasayishiga olib kelishi mumkin.