Buxoro muhandislik-texnologiya instituti

Sovunni  sovutish  va  quritish. 
Sovutish  jarayonida  sovun  kristallanadi  va 
suyuq  holatdan  qattiq  holatga  o‘tadi.  Sovunning  qattiqligi  undagi  yog‘  kislota 
miqdoriga, yog‘ aralashmasini titriga sovutish usuliga bog‘liq bo‘ladi. 
Sovunni ikkita usul bilan quritish mumkin: 
Yog‘  kislotalarini  kontsentratsiyasini  o‘zgartirmasdan  harorat  pasayib  borishi 
hisobiga  (masalan  ―mexanik-modern‖  qurilmasi),  yog‘  kislotasi  kontsentratsiyasi 
ortib borib namlikni bug‘lanishi hisobiga, bu usul afzalroqdir. Quritish yog‘ kislotani 
kontsentratsiyasini  oshirish  maqsadida  amalga  oshiriladi.  Zamonaviy  uskunalarda 
sovutish  va  quritish  birlashtirilgan.  Usulning  mazmuni  shundaki  qizdirilgan  sovun 
vakuum  kameraga  sepilib  quritiladi  va  sovutiladi.  Vakuum-quritish  kamerasini 
optimal ishlash sharoitini nomogramma (39-rasm) yordamida aniqlash mumkin. 
Sovunda  berilgan  yog‘  kislotasi  kontsentratsiyasiga  ko‘ra  gorizontal  o‘kning 
o‘ng  tarafida  nuqta  olinadi,  undan  tikka  chiziq  chiziladi  to  egri  chiziq  bilan 
kesishgungacha va kesishgan joyidan chap tarafga to‘g‘ri chiziq o‘tkaziladi. Bundan 
so‘ng  gorizontal  o‘qning  chap  tomonidan  vakuum  kameradagi  qoldiq  bosimga  mos 
holda  nuqta  olinadi  va  bu  nuqtadan tikka  to‘g‘ri  chiziq  yuqoridagi  gorizontal  chiziq 
bilan chiziladi. 
Topilgan  nuqta  tarkibida  kerakli  miqdorda  yog‘  kislotasi  bo‘lgan  sovun  olish 
uchun issiqlik almashgichga kelayotgan, tayyor sovundagi yog‘ kislotalari miqdorini 
ta‘minlaydigan to‘yingan bug‘ning bosimini ko‘rsatadi. 
 

---

157 
 
                     
 
40– rasm. Sovunni quritish sharoitini aniqlash nomogrammasi