Buxoro muhandislik-texnologiya instituti

Tayanch  so‘z va iboralar
: 
tuxum kukuni, gorchitsa, kukuniletsetin, ozuqaviy soda, 
o’simlik moyi,  komponentlar,quruq sut, mayonezli masla, shakar ,qora muruch, tuz
 
 
Takrorlash uchun savollar 
1. Mayonez bu nima?  
2. Xomashyo va komponentlari haqida tushuntiring. 
3. Mayonez retsepturasi qanday tuziladi. 
4. Mayonezli pastani tayyorlashning texnologik rejimlarini aytib bering. 
5. Mayonez ishlab chiqarish texnologiyasini qisqacha tushuntirib bering. 
 
 
9-Mavzu. Sovun ishlab chiqarish texnologiyasi. 
Sovun  bu  yuqori  molekulali  yog‘  va  naften  kislotalarining  tuzlaridir.  YUvish 
va  tozalash  uchun  ishlatiladigan  sovun  10  dan  20  gacha  uglerod  atomidan  tashkil 
topgan yog‘ kislotalarining natriyli va kaliyli tuzlaridir. Tarkibida uglerod atomi soni 
10  kam  bo‘lgan  yog‘  kislotalarining  tuzlari  yuvish  qobiliyatiga  ega  emas.  Sovunlar 
qo‘llanishiga qarab quyidagi ko‘rinishlarga ega: xo‘jalik sovuni, bu asosan matolar va 
boshqa  har  xil  narsalarni  yuvishda  qo‘llanadi,  atir  sovun,  tozalikni  saqlash,  yuz, 
qo‘llarni yuvishda ishlatiladi. Metall sovunlar (ishqoriy – er va og‘ir metallar tuzlari), 
bu  sovunlar  tekstil  sanoati,  plastmassa  va  rezinotexnika  sanoatida,  farmatsevtika 
preparatlarini tayyorlashda qo‘llaniladi. 
Xo‘jalik  sovunlari  hozirgi  vaqtda  uch  turda  60%,  70%  va  72%  li  sovunlar 
ishlab  chiqarilmoqda.  YOg‘  kislotalarini  distillyatsiya  qilish  qurilmalarini 
rivojlanishi, yog‘ chiqindilari va yog‘ o‘rnini bosuvchi mahsulotlar hidini va rangini 
yaxshilanishiga olib keladi, hamda 70% li yuqori sifatli sovun olishga imkon beradi. 
Qattiq  xo‘jalik  sovunlari  250  va  400  g  og‘irlikda  ishlab  chiqariladi.  Suyuq  xo‘jalik 
sovunlari esa 40-60% yog‘ kislotalari miqdorida xo‘jalik va texnik maqsadlar uchun 
tayyorlanadi. 
Atir sovunda 73-80% yog‘ kislotalari mavjud bo‘lib, hozirgi vaqtda ―Ekstra‖, I, 
II,  III  guruh  va  bolalar  sovuni  (80%)  ishlab  chiqarilmoqda.  Qattiq  atir  sovunlar  o‘z 

---

124 
 
navbatida 10g dan 200g gacha bo‘lgan turlari ishlab chiqariladi. Ular oq yoki rangli, 
ochiq yoki qadoqlangan holda bo‘lishi mumkin.