|
Hunarmandchilik tarmoqlaridan yana biri bu zardo’zlik bo’lib , bunda kiyim va uning ma’lum bir qismlari oltin ipli ( tillaga o’xshash ip ) ip bilan tikishgan . Ko’pincha bu mahsulotni saroydagilar xarid qilgan . Zardo’zchilik bilan erkaklar shug’ullangan .Zardo’zilarning sonini aniqlashning iloji bo’lmagan , chunki ular turli mahallalarda yashashgan . Faqat bir mahallada Mir –Do’stumda zardo’zchilar guruhi bo’lgan va bu Zardo’zon mahallasi deb nomlangan.Zardo’zchilar alohida ijtimoiy qatlam bo’lgan.Ular orasida yakka holda ishlovchilar ham, malakali xalfalarni yollovchilar ham; malakali ustalarni oluvchilar ham bo’lgan.Eng yirik ustalar bir nechta 29 Сухарева О. А. Бухара. XIX - начало XX в. (Позднефеодальный город и его население). М., 1966. С. 241; 45 xalfalarni olishgan. Zardo’zchilar bevosita saroy bilan bog’liq holda faoliyat yuritishgan.Ularning mahsulotlari bozorlarda talabgir bo’lmagan . Faqat mayda zardo’zi buyumlar sotilgan.Yirik zardo’zlik mahsulotlari faqat buyurtma asosida “ asosan saroydan ” tayyorlangan. Bu buyurtmalarni eng tajribali ustalar olgan, ularda yordamchi ustalar va qo’shimcha zahira molar bo’lgan. Saroy ustaxonasi ham bo’lgan, ularning ishini devonbegi nazorat qilgan. Zardo’zchilikdan tashqari Buxoroda ipakdan kiyimni, so’zanani bezash bilan shug’llanuvchi kashtado’zchilik va darafshdo’zlik bo’lgan. XX asr boshlarida Buxoroda yangi yo’nalish - gul bosuvchi mashinada tikish va bezash boshlangan. Ayollar qo’li bilan tikilgani alohida yo’nalish sifatida ajralib chiqmagan.
Yegulik (oziq –ovqat ) mahsulotlarina tayyorlovchilar.
Oziq-ovqat mahsulotlarini tayyorlash hunarmandchilikning alohida tarmog’i hisoblanadi. Eng dastlab tegirmonchilikni qayd etish lozim, o’simlik yogi tayyorlovchilar , qassoblar ham muhim tarmoqlardir. Un tayyorlash ishlari shaharning o’zida , tegirmonlarda amalga oshirilgan. O’rta Osiyoda , odatda , suv tegirmonlaridan foydalanilgan, Buxoroda suv taqchilligi sababli suv tegirmonlaridan foydalanilmagan. Shuning uchun tegirmonni ot va eshaklar orqali harakatga keltirilgan. Buxoroda ko’plab juvozxonalar bo’lgan. Hujjatlarda XVI asrdan boshlab Quyidaraxt mahallasida juvozxonalar bo’lganligi qayd etilgan. XVIII asr birinchi yarmida Rangargaron mahallasida ham juvozchilar yashaganligi ma’lum. Buxoroda ko’pchilik nonvoylik bilan shug’ullanishgan. Ularning orasida yirik nonvoyxonalar egalari ham bo’lgan, shuningdek, uylarida uncha katta bo’lmagan tandirlarda non yopib sotganlar ham bo’lgan. Eng so’nggi choralarda ayollar non yopishgan. Yirik nonvoyxonalarda erkak ishchilar yollanib ishlashgan. Eng yirik nonvoyxonalrda ark uchun nonlar yopilgan va uning hisob-kitobini devonbegi qilgan. 46 Chorva mollarini so’yish va sotish bilan qassoblar shug’ullangan. Buxoroda qassoblar ko’p bo’lgan. Markaziy Osiyoda shunday kasb bor ediki, u oilaviy bayramlarda , to’- tantanalarda ovqat pishiruvchi professional oshpazlik kasbidir. Oshpazlar ovqat pishirish bilan shug’ullanishgan .Buxoroda osh tayyorlashning o’ziga xos turi - sofi osh pishirish yo’lga qo’yilgan . Eng tajribali oshpazlar bakovullar bo’lib, ular arkda ishlashgan. Buxoroda Markaziy Osiyoning boshqa joylarida bo’lmagan shirinlik tayyorlovchilar bo’lgan.Buyerda turli xil va turli narxdagi shirinliklarga talab katta bo’lgan .Eng mashhur shrinliklar Buxoro qandolatchiligida tayyorlangan , ulardan boshqa joyda tayyorlay olishmagan. Qandolatchilik ikki guruhga halvogarlar va obaki konfetlar tayyorlovchi kannotlarga bo’lingan .Halvogarlar bozorga ko’p chiqishmagan. Halvogarlarning ko’pchiligi uylarida ishlashgan. Ular o’z kasblarini o’g’illariga o’rgatishgan.ba’zida shogird olishgan. Eng katta usta hunarmandlar, saroy uchun halvo tayyorlashgan, bayramlarda 2-3 ta xalfa olgan.Halvo tayyorlovchilar soni uncha ko’p bo’lmagan: Buxoroda jami 24 halvogar bo’lgan. Qandolatchilik boshqa sohalarga ham ta’sir ko’rsatgan.Uzumning quritilgani, qovurilgan no’xat va mayiz buxoroliklarning yoqtirgan shirinlik mahsulotlari hisoblangan. Shuningdek Buxoroda yong’oq va pista ham yoqtirilgan ularning 2 ta mahallasi bo’lgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
