Buxoro davlat universiteti umumiy va noorganik kimyo

1.2. Turli muhitlarda aralash tolali matolar fizik-kimyoviy xossalari.

Ishqoriy ishlov berish tabiiy tolalardan lignin, mum, pektin, yog' va gemitsellyulozani olib tashlaydi. Bunga qo'shimcha ravishda, ishqoriy ishlov berish tabiiy tolalarning kimyoviy tuzilmalarida vodorod bog'lanishiga ham ta'sir qiladi, natijada tolalar yuzasining silliq holda bo’lishiga erishiladi. Kenaf tolalarini kimyoviy ishlov berish uchun og'irligi 6% konsentratsiyali eritma bilan NaOH tayyorlandi. Keyin kenaf tolalari 24 soat davomida NaOH eritmasiga botirildi. Namlangan kenaf tolalari yuvilib, kenaf tolalaridan qolgan NaOH molekulalarini zararsizlantirish uchun distillangan suv va 1 og'irlikdagi sirka kislotasi bo'lgan eritmaga botirildi. Neytrallikni saqlash uchun pH 7-9 darajasida saqlangan. Yuvilgandan so'ng, kenaf qisqa tolalari pechda 24 soat davomida quritilgan. Keyinchalik, PP va ishlov berilmagan / ishlov berilmagan kenaf tolalari sigma pichoqli mikser yordamida optimal ishlov berish sharoitida aralashtirildi (aralashtirish harorati: 180 ° C, vaqt: 25 min va aylanish tezligi: 35 rpm). Aralash harorati PP ning erish harorati asosida o'rnatildi, bu 171 ° C. Polimerning tolalar zarralari bilan bir xil aralashtirilganligini ta'minlash uchun aralashtirish harorati polimer matritsasining erish nuqtasidan yuqori bo'lishi kerak. Keyin mikserga PP qo'shildi. Moment barqarorlashganda tolalar zarralari qo'shildi. Kimyoviy tozalash tabiiy tolalarni modifikatsiyalashda keng qo'llaniladigan usullardan biridir. Yuzaki aralashmalarni (masalan, gemitsellyuloza, lignin, mum) olib tashlash, interfaol xususiyatlarni yaxshilash va polimer va tola o'rtasida yangi aloqalarni yaratishda turli usullar va kimyoviy moddalar qo'llaniladi. Usullar orasida gidroksidi tozalash, tuz bilan davolash, tolani asetilatsiyalash va benzoilatsiya bilan davolash mavjud .

Paxta tolasini borligi hamda asosiy yog` va yog` birikmalari, azot moddalar, tabiiy rang pigmentlari paxta tolasida bo`lishini inobatga olib aralashmani bo`yash va gul bosishga tayyorlash jarayonini ip-gazlamalarni shu jarayonlarga tayyorlash kabi olib borish maqsadga muvofiq keladi. Shu bilan birga ma`lumki, ishqor eritmasida (3-5% li) tabiiy ipak erib ketadi. Modifikatsiyalangan nitron tolasi tarkibidagi tabiiy ipakni ishqor ta`sirida aralashma tarkibida saqlanib qolishini tekshirish maqsadida nitron, TICh bilan modifikatsiyalangan nitron, hamda tabiiy ipak tolalari 3 % li NaOH eritmasida qaynatildi va eritmaga qo`rg`oshin atsetat solindi. Bunda tabiiy ipak NaOH ta`sirida darhol erib ketdi va qo`rg`oshin atsetat solingach oq cho`kmalar hosil bo`ldi.

Nitron tolasi sarg`ayib ketdi (K/S=18) va cho`kma hosil bo`lmadi.
Modifikatsiyalangan nitron tolasining rangi yanada intensivroq (K/S=36)
bo`lib, bunda qo`rg`oshin atsetat solingach eritmada cho`kma hosil
bo`lmadi. Demak, bundan nitron tolasi TICh bilan modifikatsiyalanganda
oqsil va nitron orasida mustahkam kimyoviy bog`lar vujudga kelishi
mumkin degan xulosaga kelish mumkin. Ma`lumki yigirish jarayonida hamda mato va trikotaj polotnolarini tayyorlashda iplarga ohorlovchi moddalar surtiladi. Pardozlashda esa ohorsizlantirish jarayoni olib boriladi. Ohorsizlantirish jarayoni ishqoriy va kislotali muhitlarda olib borilishi mumkin. Ishqoriy muhitda nitron va modifikatsiyalangan nitron tolasini sarg`ayib ketishini inobatga olgan holda namunalar kislotali sharoitda ohorsizlantiriladi.
To`qimachilik mahsulotlarini oqartirish uchun vodorod peroksiddan keng foydalaniladi. Vodorod pereoksid bilan ishqoriy va kislotali muhitlarda oqartirish jarayonni olib borish mumkin, yuqorida keltirilgan mulohazalar asosida oqartirish jarayoni kislotali muhitda olib borildi.
Mahsulotlarni bo`yash va gul bosishga tayyorlash jarayoni uch yo`l bilan,
ya`ni faqat ohorsizlantirish, faqat oqartirish, oldin ohorsizlantirish so`ng
oqartirish ketma-ketligida olib borildi.[46]
Qaynatish-oqartirish jarayonlari bir vannada olib boriladi. Ma`lumki, bo`yash va gul bosishga tayyorlash jarayonlarining sifati kapillyarlik, oqlik darajasi va uzilishdagi mustahkamligi orqali baholanadi.