Buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti "ekologiya"kafedrasi

Pastki  yaylov  maydonining  xarakterli  tomoni  mezofit-o’rtacha  nam  talab 

qiluvchi o’simliklar ko’pligidir. Bundan tashqari yer bag’irlab o’suvchi o’tlar, past 

bo’yli  buta  va  chala  butalar  ko’p  o’sadi.  Pastki  yaylovga  dengiz  sathidan  2700-

2800  m  dan  to  3000-3200  m  balandlikkacha  bo’lgan  yerlar  kiradi.  Tuprog’i  och 

jigar rang  va och qo’ng’ir rangdan iborat tuproq bo’lib, toshli, qoyali joylar ko’p 

uchraydi.  Yerning  yuza  qismi  ko’pincha  boshoqdoshlar  va  chim  hosil  qiluvchi 

o’simliklarning ko’pligi bilan xarakterlanadi. Bu joy yuqori tog’ mintaqasiga yaqin 

bo’lganligidan o’simliklari, tuprog’i, iqlimi jihatdan unga o’xshab ketadi. Bu yerda 

sovuq  kunlar  ko’p  bo’ladi.  Yoz  faslida  biroz  isiydi,  bu  davrda  o’simliklar  o’suv 

davrini  tugata  olmaydilar.  Yog’ingarchilik  kuzda  oktyabr  oylarida  boshlanadi. 

Asosiy  yog’in  qish  va  bahorda  bo’ladi.  Pastki  yaylov  mezofit  o’simliklar  o’sishi 

uchun eng qulay joydir. Shuning uchun ham bu yer  o’simliklar dunyosiga boydir. 

Masalan,  O’rikarcha-sarvidoshlar  oilasiga  mansub,  bo’yi  12-18  m  ga  yetadigan, 

ikki  uyli  daraxt,  ba’zilarining  bo’yi  2  m  dan  oshmaydi.  May  oyida  gullaydi. 

Mevasi iyun,iyul oylarida pishadi.  Asosan subalp o’simlik. 

 

Chetan ra’noguldoshlar oilasidan, buyi 3-5 m ga yetadigan buta yoki daraxt. 

Tanasi  qo’ng’ir,  yosh  novdalari  sertuk,  ko’m-ko’k  yoki  qo’ng’ir,  mevasi  avgust 

oyida  pishadi.    Uning  yog’ochi  chiroyli,  mustahkam  bo’lib,  qurilish  materiali 

sifatida keng foydalaniladi.  

 

Yuqori yaylovga dengiz sathidan 3000-3200 m baland bo’lgan joylar kiradi. 

Bu maydonning o’simliklari boshqa joylardan farq qiladi. Tuprog’i to’q jigarrang, 

qo’ng’ir,  yumshoq  tuproqdan  iborat.  Tuproqning  yuza  qismi  asosan  chim  hosil 

qiluvchi  o’simliklar  bilan  qoplangan.  Bu  joylar  ancha  sernam  bo’ladi.  Yillik 

yog’in-sochin  pastki  yaylovga  nisbatan  2-3  baravar  ko’p.  Bu  yerlarda  doimiy 

muzlik va qorliklarning mavjudligi, havoning nisbiy namligining 80-90 % atrofida 

turishi,  toshlarning  doimiy  siljib,  qulab  turishi,  bu  yerdagi  o’simliklar  hayotiga 

o’ziga xos ta’sir etib turadi.