Buxoro davlat universiteti raxmatullayeva f. M. Korporativ strtegiya va tashkiliy dizayn

9.4. Qayta qurish yoki qisqartirish strategiyasi va portfelni qayta tuzish strategiyasi

Og'ir ahvol korxonaning umumiy moliyaviy ko'rsatkichlarini kamaytiradigan bir yoki bir nechta bo'linmalarda katta zarar ko'rishi mumkin, yoqimsiz sohalarda ko'plab ishlab chiqarishlar, iqtisodiyotda pasayish, kompaniyaning ko'plab tarkibiy qismlariga salbiy ta'sir ko'rsatishi, qarzlarning ortiqcha bosimi yoki noto'g'ri amalga oshirilgan xaridlar rahbariyat yoki aktsiyadorlarning umidlarini qondirmadi.

Qayta qurish strategiyasi foydasiz ishlab chiqarishlarni ularni yo'q qilish (ликвидацию) o’rniga daromadli ishlab chiqarishga aylantirishga qaratilgan harakatlarga e'tibor beradi. Qayta qurish strategiyalari, bo'linmaning yomon ishlashi sabablari qisqa muddatli bo’lsa va muammoli korxonalar va ularning faoliyat sohalari jozibador tarmoqlardada bo'lgan holatlarda eng maqbuldir. Shuning uchun vaqtincha zararga ishlayotgan birliklarni yo'q qilish uzoq muddatli strategik ma'noga ega emas.
Qisqartirish strategiyasi d kiruvchi korxonalarning sonini qisqartirish orqali diversifikatsiya oralig'inini toraytirishni o'z ichiga oladi. Bunday strategiya, odatda, kompaniya rahbariyati juda keng miqyosda diversifikatsiya qilinganligini va bir necha asosiy faoliyatga e'tiborni qaratishi kerakligini hal qilganda amalga oshiriladi.
Qisqartirish, odatda, kompaniyaning umumiy daromadiga sezilarli hissa qo'shish uchun juda kichik bo'lgan korxonalar yoki faoliyatning asosiy sohalari bilan ahamiyatsiz (yoki hech qanday mosligi bo’lmagan) mosligi bo’lgan korxona va ishlab chiqarishlarni ликвидации qilish orqali amalga oshiriladi. Bunday ishlab chiqarishni tugatish qarzni kamaytirish yoki asosiy faoliyatni kengaytirish uchun ishlatilishi mumkin bo'lgan resurslarni ozod etadi.
Portfelni qayta tuzish strategiyasi kompaniya portfelining tarkibini va undagi turli xil biznes (korxonalar) ning ulushini tubdan qayta qurishni o'z ichiga oladi. Portfelni qayta qurish kompaniyaning biznes tuzilmasini bir qator sotish va sotib olish yo'li bilan qayta qurish bo'yicha yirik strategik harakatlarni nazarda tutadi.
Biznes portfelini qayta tuzish quyidagi shartlardan biri bajarilganda maqsadga muvofiqdir:

• 
  strategiyani tahlil qilish shuni ko'rsatadiki, portfelda juda ko'p sekin o’sadigan, so’nayotgan yoki raqobatbardoshlik jihatidan zaif biznes (mahsulotlar) mavjudligi sababli kompaniyaning istiqbollari noqulay bo'lganda;
  
• 
  kompaniyaning bir yoki bir nechta asosiy bizneslari (mahsulotlari) qiyin vaqt qurboni bo’lganida;
  
• 
  yangi boshqaruvchi direktor kompaniyaning faoliyat yo'nalishini o'zgartirish to'g'risida qaror qabul qilganda;
  
• 
  yangi texnologiyalar va mahsulotlar oqimi paytida, portfel strukturasini o'zgartirish potentsial jihatdan katta yangi sohada yangi pozitsiyani yaratish uchun zarur bo’lganda;
  
• 
  agar kompaniya yirik korxonani sotib olish uchun noyob imkoniyatga ega bo'lsa, bu bitimni moliyalashtirish uchun bir nechta eski korxonalarni sotishni talab qiladi;
  
• 
  asosiy birliklar yoki tovarlar portfelining jozibadorligi pasayib borsa va bu kompaniyaning uzoq muddatli o'sish istiqbollarini ta'minlash uchun portfelni qayta tiklashni talab qiladi.
  

Portfelni qayta qurish odatda eski biznesni tugatish va yangi biznesni yaratishni o'z ichiga oladi. Qisqartirish uchun nomzodlar nafaqat zaif yoki beqaror ishlaydigan korxonalar, balki strategik moslikni yo’qotgan korxonalar (hatto ular foydali va juda jozibali sohalarda ishlayotgan bo'lsa ham) bo’lishi mumkin. Ko'pgina keng diversifykasiyalashgan korporatsiyalar, ular tomonidan sotib olingan ayrim korxonalarning ishidan hafsalasi pir bo'lganda va ko'plab bog’lanmagan biznesni boshqarishda qiyinchiliklarga duch kelganda, asosiy faoliyat sohasini qisqartirish va umuman tashkilotning boshqaruv darajasini oshirish uchun o'z portfellarini qayta qurishadi.