|
Modelning kuchli va zaif tomonlari
BCG asosiy analitik qiymati shundaki, uning yordamida korxona xar bir biznes turining strategik holatlarini aniqlab olish bilan birga naqd pul oqimining strategik balansi bo’yicha tavsiyanomalar birish imkoni ham mavjud. Strategik balans xarajatlar nuqtai nazaridan va kelajakda korxona har bir biznes turidan pul mablag'larini olish imkoniyatlari nuqtai nazaridan qaraladi.
Shunday paytlar bo'ladiki, korxona tomonidan ishlab chikilaѐtgan maxsulot uz hayot tsiklining oxirgi bosqichi arafasida bo'ladi yoki korxona faoliyat ko'rsatayotgan bozor hajmi torayadi va koxona tasarrufida ortiqcha pul mablaglari paydo bo'ladi, bu mablaglarni sarmoyaashtirishni davom ettirish hojati qolmaydi. Nazariy tarafdan qaralganda, korxona shu mablaglarini o’z aktsiya egalariga qaytarib berishi kutilgan edi, ular esa keyinchalik o’zlari xohlagan korxonalariga yangi sarmoyalarni qo'yishga imkon bulishardi. Lekin, boshqaruv personalining tabiati va shu bilan solik konunchiligi sarmoyalarni shu korxona mikiѐsida kayta taksimlashni takozo etmokda, ya'ni, uzlarining kapitallarini yangi biznes soxalariga, yangi bozorlarga, yangi mamlakatlarga yunaltirishni kuzda tutmokda.
"Yulduzlarning" holati odatda korxonalar uchun katta kizikish hosil kiladi, va ularning e'tiborini tugri ma'noda bunday biznes yunalishlarga qaratishga xarakat qilishadi. Shu davrning uzidaѐk, bu yunalishlar ko'p sarmoyalarni jalb kila oladi, va uz navbatida doimiy nakd pul tushumini talab kiladi bu narsa esa uzok davr mobaynida, shu sarmoyalarni kaytarish davriga kadar davom etishi mumkin. Ba'zi paytlarda dastlabki sarmoyalarning kayta pul keltirishi davri 5-10 yilni tashkil etishi mumkin, va shu davr mobaynida izlanishlar, maxsulot ishlab chiqarishning texnologiyasining takomillashuvi va xaridorlik bozorini egallash uchun tadkikotlar olib boriladi. Ko'pgina korxonalarning aksariyati "yulduzli" biznes yunalishlarini tashkil etuvchi biznes biznes-portfelning bunday tuzilmasini saklab kolishga kodir emasdirlar.
Undan tashqari, zarur mikdordagi moliyaviy baza ta'minlab berilganda xam, ko'pincha shu soxalarni malakali ish kuchi, jixozlar, ishlab chiqarish maydoni, maxsuslashgan boshqaruv personali kabi boshqa resurslar bilan ta'minlab borish muammosi kelib chikadi. Oxir okibatda, korxonalar uz resurslarin sarflab bulgach zaif xolatga kelib kolishlari va ular "biznes-portfeli" tulib bo'lgan va "sogiladigan sigirilar" kategoriyasidagi korxonalar tomonidan tortib olinishi mumkin. Bunday xolat xaetda yuqori texnologiyalar (mikroelektonika, telekommunkasiyalar, aerokosmik, biomolekulyar) soxalarida uz aksini topmokda
Boshqa tomondan, "sogin sigirlar" tarmoqga yakinlashib borgan sari, korxona uz kelajagini belgilab boradi. Xakikatan xam, bunda biznes turi ma'lum mikdordagi daromalni keltirishi mumkin, ammo yaqin kelajakda u birdanigina tamom buli kolish xam etimolidan xoli emas. «Sogin sigirlar" tarmoqga aksariyat xollarda xaet tsiklining yakuniy bosqichida turgan biznes turlari kelib koladi.
Shuning uchun xam odatda, "sogin sigirlar" biznes – portfelidan tashkil topgan korxonalar kurincha "yulduzlarga" qarab intiladilar. Ular ѐ uz mablaglarini "yulduzli" yunalishlar tadkikoti uchun sarmoyalar qilishadi ѐki "yulduzli" korxonalarni eggalab olish xarakatida bo'ladilar.
"Sogin sigirlar" tomonidan keltirib chiqariladigan pul massasini muomalasi asosan biznesning "yulduzli" soxalariga yunalishi istikobollarida kurinadi. Lekin mutaxassislarning ta'kidlashlaricha, agarda qanday bir sababga kura "yulduzli" biznes ѐki "sogiladigan sigirlar" biznes siz uchun emas, rakobatchi uchun katta kiymatga ega bulsa, unda bunday biznes turini sotish lozim bo'ladi.
"Sogin sigirlar" tomonidan keltirib chiqaradigan pul massasining muomalasidagi keyingi istikboli "yulduzli" tabakani egallash umidida bo'lgan "muammo tugdiruvchi bolalarga" tabakasiga beriladi. Umid ishonchi bulmagan "kiyin toifadagi bolalar" yoki shunga o'xshash katta sarmoyalar talab qiladigan boshqa tabaqalarning mavjudligi korxona tomonidan ta'minlab berilmasa, unda ularni korxona "biznes - portfelidan" chetlashtirish maksadga muvofik bo’ladi.
"Itlar" toifasidagi taba alar tor ko'lamdagi bozor segmentida faoliyat ko'rsatib , va unda etakchilik kila oladigan biznes turlari korxona uchun katta axamiyat kasb etishi mumkin, agarda ular. Boshqa xollarda, bunday biznes soxada etakchilik xolatini egallash uchun korxona imkoniyat darajasidan ortikrok tomonidan katta sarmoyalar talab etiladi. Umuman olganda, "itlar" tabakasidagi biznes turlaridan foyda olish fakatgina sarmoyalar minimal xolatga keltirilgan paytlardagina erishish mumkin bo’ladi.
BCG modeli korxona o’z maqsadlarini hayot tsiklining boshlangich bosqichidagi xoxlaѐtgan bozordagi ulushiga, hayot tsiklining o'sish bosqichidagi bozorni egallab olish va uni saklab kolish yullaridagi maksadlari nisbatan belgilashi lozimdir, biznesdan foyda olish esa fakatgina hayot tsiklining tuyinish bosqichida amalga oshirish mumkin.
BCG modelining optimal biznes-strategiyasi sifatida hayot tsiklining tuyinish bosqichida turgan biznesning bozordagi katta midordagi ulushini egallash strategiyasi turadi. Bunga erishish uchun, strategik manba sifatida korxona biznes-portfelining balanslashtirish maksadida ma'lum turdagi "yulduzli" turlardagi faoliyatga, kelajakda "sogiladigan" sigirlar" toifasiga kirishi kuzatilaѐtgan ba'zi bir "muammo tugdiruvchi bolalar"ni "yulduzli" tabakalarga utkazish uchun shu soxalarga investisiyalarni jalb qilish kuzda tutiladi.
BCG modeli tomonidan aniklanadigan strategik maydondagi aloxida biznes soxalari tomonidan egallab turilgan xolatlar belgilangan yunalishlari tanlovini takozo etadi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
