Buxoro davlat universiteti raxmatullayeva f. M. Korporativ strtegiya va tashkiliy dizayn

7.2. Biznes-model innovatsiyasi
Kompaniya (tashkilot, firma) tashkil etilgan strategiyalar portfeli va tanlangan biznes modeli asosida ishlaydi. Biznes modeli biznes-jarayonlarni tavsiflashning mantiqiy sxemasi, faoliyat yo'nalishlari, iste'molchilar, hamkor tashkilotlar, jalb etilgan mutaxassislar uchun targ'ib qilingan qadriyatlarni namoyon etgan holda kompaniyani (tashkilot, firma) yaratish va yanada rivojlantirish kontseptsiyasini aks ettirish uchun mo'ljallangan. Biznes modeli kompaniyaga bo’lgan qarashni ko'rsatishi kerak, uni biznes uchun eng muhim parametrlarga qaratishi kerak. Biznes modeli tashkilotning iqtisodiy mantig'ini ko'rsatadigan sanoatda (u ishlayotgan joyda) biznesni tashkil qilish usuli sifatida ko'rib chiqilishi kerak. Biznes modelini tashkilot faoliyatining iqtisodiy mantig'ini ko'rsatadigan tarmoqda biznesni tashkil qilish usuli sifatida ko'rib chiqish maqsadga muvofiqdir.
Biznes modellariga qo’yiladigan eng muhim talablarga quyidagilar kiradi:

• 
  birinchidan, biznes modellari mavjud talablarga javob beradigan darajada barqaror va kelajakda tashqi va ichki ishbilarmonlik muhitining o'zgaruvchan sharoitlariga javob beradigan darajada moslashuvchan bo'lishi kerak;
  
• 
  ikkinchidan, kelajakda kompaniyaning rivojlanishi uchun yangi imkoniyatlarni aniqlash va raqobatbardoshligini saqlab qolish uchun biznes modellarini nazorat qilish va muntazam ravishda tekshirish kerak;
  
• 
  uchinchidan, amaldagi biznes modelining "ishlashini" ta'minlash uchun modelning ichki samarasizligini bartaraf etish va samaradorlikka salbiy ta'sir ko'rsatadigan xatarlarni aniqlash asosida innovatsion imkoniyatlarni aniqlashtirish uchun uni vaqti-vaqti bilan tekshirib turish talab etiladi.
  

Xatarlarning biznes modeliga ta'siri tashkilot (kompaniya) faoliyati samaradorligining keskin tebranishlari shaklida namoyon bo'ladi. Firma faoliyati samaradorligi va tanlangan biznes modeli o'rtasidagi nomuvofiqlikni ko'rsatadigan xavfdan darak beruvchi belgilar sifatida quyidagilarni ko'rsatish kerak:

• 
  tashkilotning byudjetida belgilangan ko'rsatkichlarning haqiqatda erishilgan ko'rsatkichlardan tez-tez va sezilarli darajada og’ishi;
  
• 
  uzoq vaqtdan beri qayta ko'rib chiqilmagan biznes modellarini amalga oshirish, shuning uchun ba'zi biznes qarorlar mantiqqa emas, odat asosida qabul qilingan;
  
• 
  amaldagi biznes modellari qiymat zanjiridagi kerakli ma'lumotlardan samarali foydalanishga imkon bermaydi;
  
• 
  qisqa istiqbolda muvaffaqiyatli bo'lgan, ammo uzoq istiqbolda kompaniyaga zarar yetkazadigan boshqaruv qarorlarining ustunligi;
  
• 
  kompaniya (tashkilot, firma) biznes modelining u amalga oshiradigan strategiyalarga mos kelmasligi (tanlangan biznes modeli tashkilot tanlagan strategiyalarga mos kelmaydi). Amaldagi biznes model va kompaniyaning rivojlanish strategiyasi (lar) o'rtasida ichki kelishmovchilik paydo bo'ladi. Strategiyaning o'zi biznes modeli shartlari bilan muvofiqlashtirilmagan bo'lsa strategik xavf paydo bo’ladi.