Buxoro davlat universiteti pedagogika fakulteti

O’qish 

Oila tili 

Mehnat 

Matemati

ka 

---

7 

 

 

 

jamiyat  hayoti  bilan  bog‘liq  tarzda  vujudga  kelgan  iqtisodning  o‘zi  esa  uning 

shaxs sifatida rivojlanishi va shakllanishiga ta`sir ko‘rsatgan va ko‘rsatadi. 

O‘quvchilarning  iqtisodiy  bilimdonligini  rivojlantirish  jamiyatda  tobora 

barqarorlashayotgan  bozor  iqtisodiyoti  munosabatlariga  asoslangan  holda  amalga 

oshirilishi  maqsadga  muvofiqdir.  Iqtisodiy  ta`lim  tushunchasi  O‘zbekiston 

Respublikasi  umumiy  o‘rta  ta`lim  maktablarida  amalga  oshiriladigan  ta`lim 

mazmuni tarkibiga mustaqillik yillarida kiritilgan bo‘lib, bu atama pedagogika fani 

uchun  ham  yangidir.  Mazkur  sohada  amalga oshirilayotgan tadqiqotlar  nihoyatda 

dolzarb  bo‘lib,  u  birinchi  navbatda,  ta‘lim  amaliyotini  rivojlantirishga 

qaratilgandir.  Jumladan,  o‘quv  dasturlar  va  darsliklar  o‘quvchilarning  iqtisodiy 

bilimdonligini  rivojlantirishga  yo‘naltirilgan  matn,  mashq,  masala  va  topshiriqlar 

hamda  iqtisodiy  tushunchalar  bilan  boyitilib  o‘quvchilarning  iqtisodiy 

savodxonligini oshirishga xizmat qilishi lozim. 

Bozor iqtisodiyoti munosabatlari rivojlanayotgan bir sharoitda boshlang‘ich 

sinflardan boshlab o‘quvchilarning iqtisodiy bilimdonligini rivojlantirishga e`tibor 

berish  nihoyatda  muhimdir.  Chunki  inson  tabiat  va  jamiyat,  undagi  shaxslararo 

muloqot  muhitidan  tashqarida  yashay  olmaydi.  Shunday  ekan,  jamiyatdagi 

iqtisodiy  munosabatlarni  anglab  yetish  ham  uning  birinchi  darajali  ehtiyojidir.  U 

mehnati  bilan  tabiatdagi  barcha  narsalarni  (yer,  suv,  o‘simlik,  foydali  qazilmalar 

va  boshqalar)  o‘z  ehtiyojini  qondirish  uchun  o‘zlashtiradi.  Inson  o‘zini  o‘rab 

turgan narsalarning bir-biridan farqi nimada, ular qayerdan keladi, qayerga ketadi 

degan  savolga  javobni  o‘zi  paydo  bo‘lgandan  beri  izlaydi.  Iqtisodiy  bilim  va 

ko‘nikmalarga  ega  bo‘lmasdan  esa,  bu  savollarga  javob  topish  juda  qiyin.  O‘z 

hayotiy  ehtiyojlarini  qondirish  maqsadida  odamlar  faqatgina  atrof-muhit  bilan 

emas, balki o‘zaro ham  muloqotga kirishadi.  Iqtisodiy munosabatlarga kirishish 

shaxslararo  muntazamlik  kasb  etadi.  Bu  munosabatlar  o‘z  tarkibiga  qanday 

muloqot ko‘rinishlarini qamrab olishini har doim ham to‘la idrok eta olmaymiz. 

Iqtisodiy  munosabatlar    insonlar  orasida  ishlab  chiqarish,  taqsimot, 

ayirboshlash,  pul  va  boyliklarga  erishish  sohasida  vujudga  keladigan  aloqalardir. 

Kezi  kelganda  shuni  ham  ta`kidlab  o‘tish  kerakki,  ishbilarmon,  tadbirkor  inson 

---

8 

 

 

 

uchun  faqatgina  haloliik  ,  rostgo‘ylik,  odamlar  bilan  tez  muloqot  qila  olish 

xususiyatlarning  o‘zigina  yetarli  emas.  U  bunday  xususiyatlardan  tashqari  yana 

iqtisodiy  bilimlarga  ham  ega  bo‘lishi  kerak.  Masalan,  narx-navo  nima?  U  nima 

uchun  va  qanday  o‘zgaradi?  Tadbirkorlikda  qanday  qilib  o‘z  ishini  boshlash  va 

inqirozga  uchramaslik  mumkin?  degan  savollarning  javobini  topish  uchun 

iqtisodiy bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lish kerak. 

Inson  nafaqat  moddiy  boyliklarning  yaratuvchisi  va  iste`molchisi,  balki  

ushbu  jarayonda  yangidan-yangi  texnika  va  texnologiyalarni  ishga  soluvchi, 

ulardan  foydalanish  usullarini  aniqlovchi  va  belgilovchi  yuqori  intellektual  shaxs 

hamdir.  Yangi  ishlab  chiqarish  vositalari  inson  mehnati  mahsuli  bo‘lib,  o‘z 

navbatida  mehnatning  shakli  va  mohiyatini  o‘zgartiradi,  ularga  kasbiy-malakaviy 

sifat  bag‘ishlaydi.  O‘quvchilarga  bozor  iqtisodiyoti  tushunchasi  haqida  dastlabki 

ma`lumotlarni  berishda,  albatta  moddiy  boylik  halol  mehnat  orqali  shakllanishini 

ularning ongiga singdirish kerak.