Buxoro davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti «iqtisodiyot nazariyasi»

Mehnat resurslarining miqdorini hisoblash tartibi haqida so’z yuritamiz.

Bu miqdor mehnat yoshidagi mehnatga kobiliyatli aholi soni bilan mehnat yoshidan kichik va katta bo‘lib, ishlayotgan shaxslar sonining yig‘indisi sifatida aniqlanadi:

MR =MYOM + IO‘P (2);

bunda: MR — mehnat resurslari;

MYOM — mehnat yoshidagi mehnatga kobiliyatli aholi;

IO‘P —ishlayotgan o‘smirlar va pensionerlar.

4-jadval.

Mehnat resurslarining hisobot balansi

Ko‘rsatkichlar	jami	shahar	qishloq
I. Xamma mehnat resurslari
SHu jumladan:
Mehnat yoshidagi mehnatga kobiliyatli aholi
Ishlayotgan o‘smirlar va pensionerlar
II. Mehnat resurslarining taksimlanishi
II.1. Iktisodiy faol aholi
SHu jumladan:
1. Ish bilan bandlar
SHulardan:
Rasmiy sektorda
Norasmiy sektorda
2. Ish bilan band bo‘lmagan, ishga joylashishga muhtoj shaxslar
SHulardan:
Rasman ro‘yxatdan o‘tgan ishchilar
Mehnat organlarida ish izlayotgan sifatida hisobda turuvchilar
Mehnat organlarida ro‘yxatdan o‘tmasdan mustakil ravishda ish kidirayotganlar
II. Iktisodiy nofaol aholi

Manba: Абдураҳмонов Қ.Х. Меҳнат иқтисодиёти ва социологияси. Дарслик. - Т.: Мeхнaт, 2013

MYOM soni mehnat yoshidagi aholi sonidan (16 yoshdan 60 yoshgacha bo‘lgan erkaklar va 16 yoshdan 55 yoshgacha bo‘lgan ayollar sonidan) xar ikki jinsga mansub mehnat yoshidagi ishlamayotgan I va II gurux nogironlari hamda imtiyozli shartlar asosida pensiya olayotgan ishlama yotgan pensionerlar sonini chegirib tashlash yoli bilan aniqlanadi:

MYOM = E_(16-60) + A _(16-55) — Nog (3);

bunda: e _(16-60) — 16 yoshdan 60 yoshgacha bo‘lgan erkaklar;

A _(16-55) — 16 yoshdan 55 yoshgacha bo‘lgan ayollar;

Nog — mehnat yoshida bo‘lib, ishlamayotgan I va II gurux nogironlari (16 yoshdan 60 yoshgacha bo‘lgan erkaklar va 16 yoshdan 55 yoshgacha bo‘lgan ayollar) hamda imtiyozli shartlar asosida pensiya olayotgan ishlamaydigan pensionerlar.

Axborot olish manbai:

E_(16-60), A_(16-55) yuzasidan — aholining jins va yosh tarkibi bo‘yicha statistika ma’lumotlari;

Nog yuzasidan — Mehnat va aholini ijtimoiy muxofaza qilish vazirligining mehnat yoshidagi nogironlar soni hamda imtiyozli shartlar asosida pensiya olayotgan pensionerlar to‘g‘risidagi ma’lumotlari;

IO‘P yuzasidan — korxonalarning 16 yoshga to‘lmagan ishlayotgan o‘smirlar va pensionerlar haqidagi statistika hisobotlari.

Iktisodiy faol aholi soni

Ushbu aholi soni quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:

IF = IB + II (4);

bunda: IF — iktisodiy faol aholi kismi;

IB — ish bilan bandlar;

II — ish bilan band bo‘lmagan, ishga joylashishga muhtoj shaxslar.