Buxoro davlat universiteti filologiya fakulteti filologiya va tillarni o

a) muqqayyad qofiya - raviy bilan tugagan qofiya;
"Raviy (ar.yukni tuyaga eltuvchi, bog'laydigan arg'amchi) qofiyaning asosini tashkil etgan , tub so'zlarda o'zak oxirida, yasama so'zlarda esa o'zak so'zning oxirida keluvchi cho'ziq unli (qisqa unli raviy bo'lolmaydi) yoxud undosh, ohangdoshlikni hosil qiluvchi tirgak tovushdir. Misol uchun xato, muddao, beparvo, mubtalo , bozor,xaridor, tujjor, zinhor so'zlarida "o" unlisi raviy bo'lib kelgan va muqayyad qofiyani hosil qiladi. ¹⁸
Agar biror ishda qilinsa xato,
Shu zahot tuzatish ayni muddao.
Mabodo xatokor bo'lsa beparvo,
Bir ola baloga bo'lur mubtalo.
***
Yolg'ondan iborat dunyoyi bozor,
Unda barcha erur ahmoq xaridor.
Odamzotga sotib molini tujjor,
Bir chaqaga olmas so'zini zinhor.
b) Raviydan keyen harf kelgan qofiya-mutlaq qofiya sanaladi, masalan:
Bilim chegarasiz bir jahon-kondir,
Javohiri-tilsim, nihon -ummondir.
Bilganlaring bilan kibrlanma sen,
U -hech chegara bilmas pinhon makondir.
Ushbu misradagi kondir, ummondir, makondir so'zlarida "n"tovushi raviy hisoblanadi -dir qo`shimchasi mutlaq qofiyani hosil qilgan.
c) To'liq( to'q ) qofiya-bunda qofiyadosh so'zlarning tovush tarkibi to'la mos keladi. Masalan:
Komilikka asos erur qanoat,
Og'ir yo'ldir uchrar ming bir sinoat.
Kimdaki yo'q esa sabot ,irodat,
Unda bo'lmas,aslo baxt-u saodat.
Usbu misrada qanoat, sinoat, irodat, saodat so'zlari qofiyalanib kelgan bo'lib,tovush tarkibi to'la mos keladi.
d) to'liqsiz (och )qofiya bunda so'zlarining tovush tarkibi qisman mos keladi. Masalan:
Xudo nazar solsa gar ko'nglingizga,
Hech kim bilmas sirni ochadi sizga.
Hamisha pok tuting qalb maskanini,
Shunda haq yo'l ochar haq yo'lingizga.
Ushbu misrada ko'nglingizga , sizga, yo'lingizga so'zlarining tovush tarkibi to'la mos kelgan, uchinchi misradagi maskan so'zi qisman mos keladi . Bu kabi ko'rinishdagi qofiya ruboiy janrining maxsus qofiyalanish tarziga ega bo'lib
a-a-b-a tarzida qofiyalanadi.