Buxoro davlat universiteti «axborot texnologiyalari»

Daraxtsimon (ierarxik) modelda ob’ektlar yozuvlar ko’rinishida ifodalanadi. Ierarxik modelda ikki so’z bilan yarusdagi elementlar bog’langan bo’lsa, unday ma’lumotlar tarmoqli ( turli) modelda ifodalangan deyiladi. Tarmoqli modellarda xam ob’ektlar daraxtsimon modellardagi kabi yozuvlar kurinishida tasvirlanadi. Ob’ektlarning o’zaro aloqalari yozuvlar o’rtasidagi aloqalar sifatida tavsiflanadi.
Relyastion modellarda esa ob’ektlar va ularning o’zaro aloqalari ikki o’lchovli jadval ko’rinishida tasvirlanadi.
Ma’lumotlarning bunday ko’rinishda tasvirlanishi ob’ektlarning o’zaro aloqalarini yaqqol tasvirlanishiga asos bo’ladi.
Microsoft Access dasturi ham relyastion modellar asosida qurilgan bo’lib, unda tashkil qilinadigan MB lar jadval ko’rinishida aks etadi. Bunday jadvaldagi ustunlar maydoni deb, satrlar esa yozuv deb ataladi.
Maydon- ma’lumotlarni tashkil etishning oddiy birligi bo’lib, ma’lumotning alohida, bo’linmas birligiga egaligi rekviziti mos keladi.
Yozuv- mantiqiy boglangan rekvizitlarga mos keluvchi maydonlar yigindisidir. Yozuvning tuzilishi o’z tarkibiga mos har bir oddiy ma’lumotga ega maydonlar tarkibi va ketma-ketligi bilan belgilanadi.
Demak, maydon MB ning asosiy tuzilmali elementi bo’lib, quyidagi parametrlar bilan ifodalanadi:
uzunligi ( belgi va simvollarda ifodalanib, baytlarda o’lchanadi );
nomi ( maydonning o’ziga xos alohida xususiyati);
imzo ( ustun sarlavhasi haqida ma’lumot).

1. Korxonalarda bajariladigan ishlarni avtomatlashtirish uchun kompyuterlar bir biriga ulanadi va natijada, ҳisoblash tarmoqlari ҳosil bo’ladi. Hisoblash tarmoqlarida quyidagi imkoniyatlar mavjud:

— ma’lumotlar va fayllarni bir kompyuterdan boshqasiga o’tkazish;
— umumiy ma’lumotlar xazinasini tashkil qilish va uni ishlatish;
— axborot tizimlarini tashkil qilish.
Kompyuter tarmoғi-bu kompyuterlarni bir-biri bilan boғlaydigan tizim ҳisoblanadi. U disklarni ishlatmasdan, ma’lumotlarni bir kompyuterdan ikkinchi kompyuterga uzatish uchun xizmat qiladi.
Hisoblash tarmoqlari quyidagi tiplarga bo’linadi:
— LAN(Local Area Network) — Lokal hisoblash tarmog’i.
— MAN (Metropolitan – regional Area Network) –korporativ (regional yoki mintaqaviy) hisoblash tarmog’i.
— WAN (Wide Area Network) — jahon hisoblash tarmog’i.