Buxoro davlat universiteti a. N. Murtazoyev texnik mexanika

Krivoship-polzunli mexanizm eng ko’p tarqalgan mexanizmlarda bo’lib, u porshenli mashinalarda va h.k. asosiy bo’lib hisoblanadi.
Sharnirli to’rt bo’g’inli mexanizm – bir turdagi aylana harakatni boshqa turdagisiga aylantirib berish uchun xizmat qila oladi va bo’g’inlarning o’lchamlariga ko’ra krivoship koromisloga ikki krivoshipli va ikki koromisloli bo’lishi mumkin
Kulisali mexanizm – bir turdagi aylanma harakatni boshqa turdagi harakatga aylantirib beradi yoki uzluksiz aylanma harakatni aylanma qaytma harakatga aylantirib beradi.
Tishli uzatmalar differensial uzatmalar friksion mexanizmlar mushtli mexanizmlar oliy kinematik juftli mexanizmlar turkumiga kiradi.
Malta mexanizm - kirish bo’g’ini krivoshipning uzluksiz harakatini chiqish bo’g’ini xochning uzlukli (to’xtab aylanuvchi) harakatiga o’zgartirib beradi.
Xropovikli (to’sqichli) mexanizm – sobachka bilan jihozlangan koromisloning qaytma aylanma harakatini xrapovik g’ildiragining uzlukli aylanma harakatiga o’zgartiradi. Prujinali sabachka g’ildirakning teskari tomonga aylanishiga yo’l qo’ymaydi. Bunday oily juftlikni sobachka va xrapovik g’ildiragi hosil qiladi. Mexanizmning kirish bo’g’ini qaytma-ilgarilanma harakatlanuvchi bo’lishi ham mumkin. Malta va Xropovikli mexanizmlar stanoklar va asboblarda ko’p qo’llaniladi.

3-MAVZU: MEXANIZMNING ERKINLIK DARAJASI.
REJA:

1. 
   Mexanizmning tarkibi.
   

1. 
   Kursda o’qitiladigan mexanizmning sxemasi.
   

1. 
   Mexanizmning erkinlik darajasi.
   

1. 
   Struktura formulalari.
   

Oldingi ma’ruzada aytilgandek, mexanizm – bu oddiy zvenolar yig’indisida iborat bo’lmay, aniq harakat qiladigan qurilmalardir. Shuning uchun har bir zveno maxanizmning tuzilishiga nisbatan konkret maqsadga ega.

Mexanizmda kirish, chiqish va o’rta zvenolar bo’ladi. Bundan tashqari har bir mexanizm bittadan qo’zg’alamas zvenoga ega (korpus, fundament, statika) bularga qo’zg’aluvchi zvenolar. Mahkamlanib mexanizm hosil qilinadi, qo’zg’almas zveno stoyka deyiladi.