Buxoro davlat universiteti a. N. Murtazoyev texnik mexanika

Titrashdan muhofazalash qurilmalari va ularning samaradorligi.
Dempferlar, dinamik so‘ndirgichlar va titrash izolyatorlari birgalikda titrashdan mux,ofazalash qurilmalarini tashkil qiladi. Inerqion, elas­tik va dissipativ elementlardan tashkil topuvchi qurilmalar passiv qurilmalardir. Aktiv qurilmalar, ko‘rsatib o‘tilgalaridan tashqari, mexanik bo‘lmagan elementlarni o‘z ichiga oladi va odatda mustaqil energiya manbaiga ega bo‘ladi. Titrashdan muhofazalash sistemasining samaradorligini titrashdan muhofazalovchi qurilmali obyektning birorta o‘ziga xos parametri qiymatini bunday qurilmasi bo‘lmagan obyektning ayni shu parametri qiymatiga bo‘lish bilan baholash qabul qilingan. Bunday nisbat titrashdan muhofazalashning samaradorligi koef­fitsenti deb ataladi.

14-MAVZU: KULACHOKLI MEXANIZMLAR VA ULARNI TEKSHIRISH.


REJA:

1. 
   Kulachokli mexanizmni aniqlash
   
2. 
   Konstruktiv belgilarga qarab kulachokli mexanizm turlari
   
3. 
   Oddiy kulachokli mexanizmning geometrik va kinematik parametrlari.
   
4. 
   Profil va faza burchaklar.
   
5. 
   Kulachokli mexanizmlarning kinematikasi.
   

Kirish zenosining formasidan aniqlanadi, uni kulachok deyiladi; kulachok bilan bog’langan zenoni tolkatel deyiladi. 14.1a – rasmda oddiy kulachokli mexanizm sxemasi berilgan. Kulachok – 1 aniq forma profilga ega bo’lib, qo’zg’almas nuqta atrofida aylanadi; kulachok bilan bog’langan tolkatel-2 qo’zg’almas yo’nalishda qaytma-ilgarilanma harakat qiladi. Tolkatel harakatining xarakteri kulachok profilidan aniqlanadi. Hamma kelgusi misollarda kulachokni 1 raqami bilan tolkatelni esa 2 raqami bilan belgilaymiz.

Kulachokli mexanizm turlari.

Kulachokli mexanizm sxemalarining ko’p qirraligi ularni xarakterli alomatlariga qarab turlari bo’lishidir. Har qanday turga bo’linish nisbiy, ya’ni to’la bo’lishi mumkin emas. Ko’rinishi o’zgaishi mumkin yoki turlarga bo’linish prosessida yangi allomalar paydo bo’lishi mumkin. Bu yyerda kulachokli mexanizmlarni olti alomat bo’yicha bo’lish mumkin.

1. 
   Hajm alomati bo’yicha:
   

1. 
   tekis;
   
2. 
   fazoviy
   

Tekis kulachokli mexanizmlarda zvenolar bir yoki parallel tekislikda harakatlanadi (14.1a-rasmda). Agarda bu shart bajarilmasa, mexanizm fazoviy bo’ladi; Shunday mexanizmlardan biri 14.1b-rasmda ko’rsatilgan kulachok 1 ko’rinishida bo’lib,uning cheti maxsus kesilgan va kulachok chizma tekisligiga perpendikulyar tekislikda aylanadi, tolkatel 2 esa chizma tekisligida harakatlanadi.

2. 
   Kulachokning harakatlanish xarakteri bo’yicha
   

1. 
   aylanuvchi kulachok
   
2. 
   silkinuvchi kulachok
   
3. 
   ilgarilanma harakatlanuchi kulachok
   

14.1a va 14.1b-rasmda kulachoki aylanuvchi kulachokli mexanizm sxemasi keltirilgan 12.1v-rasmda silkinuvchi kulachokli mexanizm ko’rsatilgan; kulachok vektor ko’rinishida bo’lib, qo’zg’almas nuqtaga nisbatan silkinib harakatlanadi. 14.1g-rasmda kulachoki ilgarilanma