Buxoro davlat universiteti a. N. Murtazoyev texnik mexanika

To‘rt zvenoli sharnirli tekis mexanizmni muvozanatlash
Mexanizm zvenolarining massalari m₁ m₂ va m₃ bo'lib, yetakchi zvenosi soat milining aylanish yo'nalishida o'zgarmas tezlik w = const da harakatlansin (11.1 -a rasm).
A nuqtada hosil bo'ladigan reaksiya kuchi Rf va reaksiya kuchining momenti M_a ni aniqlash talab etiladi. Buning uchun mexanizm 12 ta yoki 24 ta vaziyatda qurib olinadi, so'ngra shu vaziyatlar uchun tezlik va tezlanishlar rejasi tuzilib (11.1. -b va d rasmlar, bitta vaziyat uchun ko'rilgan), zvenolarda hosil bo'ladigan inersiya kuchlari zvenolaming og'irlik yoki zarb markazlariga keltirib qo'yiladi (11.1-a rasm). 11.1-rasmda to'rt zvenoli sharnirli tekis mexanizmning muvozanat holatini tekshirish sxemasi bitta vaziyatda keltirilgan.
Krivoship AB ning harakatidan markazdan qochirma inersiya kuchi P_i hosil bo'ladi, bu kuch radius bo'ylab yo'naladi. Bu kuchning qiymati quyidagicha:

Koromislo inersiya kuchining miqdori

bo'lib, u zarb nuqtasi К ga quyiladi. Zarb nuqtasining holati D va S₃ nuqtalari tutashuvchi chizig'ining davomida yotadi:

Shatun BC uchun inersiya kuchi: P_i2 = - m₂a_s2
Natijada mexanizm poydevoriga nisbatan tashqi bo'lib hisoblangan P_i1, P_i2 , P_i3 va R_f kuchlar ta’sirida muvozanatda bo'lmagan sistemaga ega bo'lamiz. Muvozanatlashmagan kuchning miqdorini, kuchiarini geometrik qo'shish yo'li bilan topish mumkin. Uning matematik ifodasi quydagicha, ya’ni:

Bu tenglamaga asosan yasalgan kuch ko'pburchagining yopuvchi tomoni shu kuchlaming teng ta’sir etuvchi — muvozanatlashmagan kuchning miqdorini beradi (11.1-е rasm), ya’ni

Muvozanatlashmagan kuchning to‘la miqdorini va yo'nalishini topish uchun momentlar tenglamasidan ham foydalanish mumkin:

Muvozanatlashmagan kuchni mexanizmning hamma vaziyati uchun aniqlab, kuch gadografi yoki momentlar diagrammasi yasalsa, mashina va mexanizmning muvozanatlik darajasiga baho berish va xavfli chegarasini aniqlash mumkin bo'ladi.