Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari

O’zbekiston  Respublikasi  Moliya 

Vazirligi tomonidan tasdiqlangan 

BHMS 

raqami 

BHMSNING NOMLARI 

26.07.1998 y. N 17-07/86 

0 

Moliyaviy 

hisobotni 

tayyorlash  va  taqdim  etish 

uchun konseptual asos 

26.07.1998 y. N 17-17/86 

1 

Hisob  siyosati  va  moliyaviy 

hisobot 

20.08.1998 y. N 41 

2 

Asosiy 

xo’jalik 

faoliyatidan 

tushgan 

daromadlar 

25.08.1998 y. N 43 

3 

Moliyaviy 

natijalar 

to’g’risidagi hisobot 

27.08.1998 y. N 44 

4 

Tovar-moddiy zahiralar 

09.10.2003 y. №114 

5 

Asosiy vositalar 

12.05.2004 № 75- 

6 

Ijara hisobi 

12.10.1998 y. N 49 

7 

Nomoddiy aktivlar 

14.10.1998 y. N 50 

8 

Jamlangan 

moliyaviy 

hisobotlar  va  sho’ba  xo’jalik 

jamiyatlariga 

sarmoyalarni 

---

38 

 

 

hisobga olish 

16.10.1998 y. N 51 

9 

Pul oqimi to’g’risidagi hisobot 

19.10.1998 y. N 52 

10 

Davlat  subsidiyalarining  hisobi 

va  davlat  yordami  bo’yicha 

ko’rsatiladigan ma’lumotlar  

03.12.1998 y. N 64 

11 

Ilmiy  tadqiqot  va  tajriba-

konstruktorlik 

ishlab 

chiqishlarga xarajatlar 

.12.1998 y. N 65№ 

12 

Moliyaviy 

investitsiyalarni 

hisobga olish 

1.03.2004 y. №36 

14 

Xususiy  kapital  to’g’risida 

hisobot 

12.03.2003 y. № 45 

15 

Buxgalteriya balansi 

30.10.1998 y. N 57 

16 

Buxgalteriya  balansi  tuzilgan 

sanadan 

keyingi 

xo’jalik 

faoliyatning nazarda tutilmagan 

holatlari  va  yuz  beradigan 

hodisalari 

02.11.1998 y. N 58 

17 

Kapital  qurilishga  oid  pudrat 

shartnomalari 

19.10.1999 y. N EG/17-19-2075 

19 

Inventarlashni  tashkil  etish  va 

o’tkazish  

23.11.1999 y. N 87 

 

20 

Kichik  tadbirkorlik  subektlari 

tomonidan 

soddalashtirilgan 

tartibda 

hisob 

yuritish 

va 

hisobotlar tuzish to’g’risida  

12.11.2003 y. 1181-1-son  

 

21 

Xo’jalik  yurituvchi  subektlar 

moliyaviy-xo’jalik 

faoliyatining 

buxgalteriya 

---

39 

 

 

hisobi 

schyotlar 

rejasini 

qo’llash bo’yicha yo’riqnoma 

23.03.2004 y.№51 

22 

CHet 

el 

valyutasida 

ifodalangan 

aktivlar 

va 

majburiyatlarning hisobi 

12.04.2005 y. №37 

23 

Qayta  tashkil  etishni  amalga 

oshirishda  moliyaviy  hisobotni 

shakllantirish 

05.08.2009 y. №79 

24 

Qarzlar 

bo’yicha 

xarajatlar hisobi 

 

Lekin  hali  yechimini  topilmagan  ishlar  yetarlicha  mavjud.  Xususan, 

buxgalteriya  uchyotining  dastlabki  hujjatlarida  qaytarib  to’ldiriladagan 

ko’rsatkichlar  mavjud.  SHuning  uchun  dastlabki  hujjatlarni  standartlash  va 

unifikatsiya  qilish,  tuziladigan  hujjatlar  sonini,  yig’ma  hujjatlar  tuzish 

asosida  kamaytirish:  masalan,  yalpi  ishlab  chiqarish  korxonalarida, 

belgilangan  mehyorlar  doirasida  har  kuni  materiallar  yoki  boshqa  moddiy 

qiymatliklar  bir  martalik  talabnoma  yoki  limit-zabor  kartalari  bilan  ishlab 

chiqarish  tsexlariga  berish  amaliyotini  kengaytirish,  shuningdek,  bir  marta 

tuziladigan birlamchi hujjatlarni jamlovchi hujjatlar bilan almashtirib ularni 

bir oyda ikki marta rasmiylashtirish yoki materiallarni ombor kartochkalarini 

moslashtirib,  ishlab  chiqarish  zaxiralarini  ishlab  chiqarish  tsexlariga  o’sha 

kartochkalarda imzo chekib berish tartibini joriy qilish mumkin. Hujjatlarni 

rasmiylashtirishni  to’liq  shaxsiy  kompyuterlar  yordamida  bajarish  bugungi 

kunning eng dolbzarb masalalaridan biri bo’lib qolgan. Yuqorida tahkidlab 

o’tganimizdek,  moliyaviy  buxgalteriya  hisobini  tashkillash  bo’yicha  24  ta 

milliy  standartlar  ishlab  chiqilib  bosqichma-bosqich  tadbiq  qilinmoqda. 

Biroq  boshqaruv  uchyoti  bo’yicha  mehyoriy  hujjatlar  hali  hozir  yetarlicha 

ishlab  chiqilmagan.  Ma’lumki,  korxonalarni  ish  samaradorliklarini 

oshirishda, 

ularning 

faoliyatlarini 

yanada 

rivojlantirishni 

ichki 

---

40 

 

 

imkoniyatlarini  topishda  bashqaruv  uchyotining  roli  katta.  Bunday  kamchiliklarni 

bartaraf  etish  uchun  eng  avvalo  ishlab  chiqarish  xarajatlarini  uchyotga  olish  va 

mahsulotlar tannarxini kalkulyatsiya qilish masalalari bo’yicha yagona namunaviy 

nizom  ishlab  chiqilsa  maqsadga  muvofiq  bo’lar  edi.  Namunaviy  nizom 

iqtisodiyotni alohida tarmoqlarida, ularning faoliyat xususiyatlaridan kelib chiqqan 

holda  tarmoq  yo’riqnomalarini  ishlab  chiqishga,  piravad  natijada  boshqaruv 

uchyotini  yagona,  uni  nazorat  qilish  imkoniyati  bo’lgan,  tizimda  tashkillash 

mumkin  bo’ladi.  Boshqaruv  uchyotini  bunday  tashkillash  ishlab  chiqarish 

xarajatlari  ustidan  nazorat  o’rnatish,  mahsulotlar  tannarxiga  tahsir  etadigan 

omillarni  topish  imkoniyatini  beradi.  Bunday  tashkiliy  tadbirlar  tannarxni 

pasaytirish yo’llarini ko’rsatib beradi bu esa, korxonani foydasini oshishga, uning 

foydalilik darajasini ko’payishga olib keladi.