Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud

Bilib oling. Ko‘chirma gap o‘zlashtirma gapga aylantirilganda, ko‘chirma gapli qo‘shma gap sodda gap shaklini oladi.
Juda muhim. Monologik nutqda so‘zlovchining o‘zgalar gapidan aynan foydalanishi ko‘chirma gapli qo‘shma gapni hosil qiladi.
Bunda qo‘shma gap ikki qismdan tashkil topadi: 1) so‘zlovchining (muallifning) gapi; 2) o‘zganing gapi (ko‘chirma gap). Masalan, «Ko‘p narsalarni ko‘zimga ko‘rsatdingiz. Yana ko‘p narsalarni ko‘rgani chiroq berdingiz, O‘rmonjon aka!», - dedi Siddiqjon.
Yuqoridagi gapda Siddiqjon qismi muallif gapi, ungacha bo‘lgan qism esa o‘zganing gapi hisoblanadi.
Fikrni asosli va go‘zal ifodalamoq uchun ko‘p hollarda xalq maqollaridan, hikmatli so‘zlardan, adabiy parchalardan foydalaniladi. Nutqqa tayyor olib kirilgan bu maqol va hikmatli so‘zlardan so‘ng - deydi xalqimiz, - deydi adib singari muallif gaplari qo‘llanilib, ko‘chirma gapli qo‘shma gapni hosil qiladi. Masalan, «Oltin boshing omon bo‘lsa, rangi ro‘ying somon bo‘lmas», - deydi xalqimiz.
Ko‘rinadiki, bunday iboralardan o‘rinli foydalanish nutqiy madaniyatni oshiradi.
Ko‘chirma gaplarda tinish belgilarining qo‘llanilishi
Ko‘chirma gap bilan muallif gapi turlicha o‘rinlashish xususiyatiga ega. Ularning o‘rinlashish tartibini quyidagicha ko‘rsatish mumkin:
1. Muallif gapi (MG)+ko‘chirma gap (KG) Xalqimiz deydi: «Sabr tagi - sariq oltin».
Guli dedi: «G‘azaldan bahra olmagay kim?» Bunday vaqtda muallif gapidan so‘ng ikki nuqta qo‘yiladi, ko‘chirma gap qo‘shtirnoq ichiga olinib, bosh harf bilan boshlanadi.
Ko‘chirma gap oxiriga, agar u darak va buyruq gap bo‘lsa, undov belgisi qo‘yilib, qo‘shtirnoq yopiladi.
1. KG + MG: « To‘g‘ri, qoloqdan cho ‘loq yaxshi», - dedi qovog ‘ini solib Dilshod.
2. KG+MG+KG: «Endi hamisha xonadon sohibining gapiga quloq solgaysiz, - dedi Bibixonim kelinga, - aytganlarini so‘zsiz bajargaysiz».
Bunday vaqtda ko‘chirma gap qo‘shtirnoq ichidan bosh harf bilan boshlanadi. Muallif gapi bilan ko‘chirma gapning uzilgan joyi vergul va tire bilan ajratiladi. Muallif gapidan ko‘chirma gapning qolgan qismi nuqta va tire bilan ajratiladi. Muallif gapidan so‘ng ko‘chirma gapning qolgan qismi nuqta va tire yoki vergul va tire bilan davom etadi. Uning sxemasi quyidagicha: «KG..., -MG, -KG». Yoki «KG, - MG, - KG».
3. MG:“KG”,-MG. Qaynonasi Bibixonim: “Bu in’omning teran ma’nosi bor”, - dedi sirg‘alarni kelinining qulog‘iga taqib qo‘yar ekan.
Bunday vaqtda muallif gapidan so‘ng ikki nuqta qo‘yiladi, ko‘chirma gap qo‘shtirnoq ichidan bosh harf bilan boshlanadi.
Ko‘chirma gap oxiri qo‘shtirnoq bilan yopiladi va muallif gapining davomi ko‘chirma gapdan vergul va tire bilan ajratilgan holda kichik harf bilan boshlanadi. Sxemasi quyidagicha: KG: “MG”,-KG.