Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud



Download 2,11 Mb.
bet143/253
Sana16.04.2022
Hajmi2,11 Mb.
#556792
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   253
Bog'liq
Bulardan tashqari, tovush o\'zgarishlarining yana quyidagi ko’rin

Ona tili (8-sinf)
Ravishlar: zo‘rg‘a, kecha, uzoqda, sal, mardlarcha, boya, unda-bunda, g‘oyat, olg‘a, endi, tez, ozgina, yuqoridan, ertalab, ko‘p, to‘satdan, avval, to‘g‘riga, juda, do‘stona.
Ravishlarning yasalishi
Ravishlar tub va yasama ravishlarga bo‘linadi. Yasama ravishlar qo‘shimchalar qo‘shish, asos qismni juft va takror qo‘llash yo‘li bilan hosil qilinadi.
Tuzilishiga ko‘ra ravishlarning sodda, qo‘shma, juft va takroriy turlari farqlanadi.
-cha, -lab, -larcha, -ona, -an, -chasiga qo‘shimchalari ot, sifatga qo‘shilib ravish yasaydi.
Bu kabi ravishlarda –dan,-ga kelishik,-(s)i egalik qo‘shimchalari asos qism bilan mustahkam birikib, hozirgi kunda ajralmas holga kelgan.
AL va KHK darsligidan:
Ravishlarning uslubiy xususiyatlari
Bugun, kecha, hozir singari so‘zlar qachon? so‘rog‘iga javob bo‘lib, harakatning bajarilish paytini, olisda, yaqinda, pastda singari so‘zlar qayerda? qayerdan? kabi so‘roqlarga javob bo‘lib, ish – harakatning bajarilish o‘rnini, sekin, tez, arang, zo‘rg‘a kabi so‘zlar qanday? so‘rog‘iga javob bo‘lib, harakatning qay tarzda bajarilishini, oz, ko‘p, ancha singari so‘zlar qancha? so‘rog‘iga javob bo‘lib, harakatning daraja – miqdorini, atay, qasddan singari so‘zlar harakatning maqsadini bildiradi.
Harakatning belgisini (payt, o‘rin, holat – tarz, miqdor, maqsad kabi belgilarni) bildirgan so‘z turkumiga ravish deyiladi.

T/r

Ravishlarning ma’no turlari

Ma’nosi va qoidasi

Sinonimik so‘rog‘i, vazifasi

Misollar

1.

Holat ravishi

Harakatning qay tarzda bajarilishini bildirgan ravishlarga holat ravishi deyiladi.

qanday?
qanaqa?

qo‘qqisdan, bexosdan, sekin, tez(-da, -dan), yayov, piyoda, darhol kabilar

2.

Payt ravishi

Harakatning bajarilish paytini bildirgan ravishlarga payt ravishi deyiladi.

qachon?
qachongacha?
qachondan?

bugun, kecha, avval, hozir, doim, erta-indin, yaqinda kabilar

3.

O‘rin ravishi

Harakatning bajarilish o‘rnini bildirgan ravishlarga o‘rin ravishi deyiladi.

qayer?
qayerda?
qayerga?

oldinda, olisda, uzoqdan, yaqindan, yuqoriga, pastga

4.

Miqdor - daraja ravishi

Harakatning miqdor – darajasini bildirgan ravishlarga miqdor - daraja ravishi deyiladi.

qancha? qanchacha?

ancha, picha, sal – pal kabilar

5.

Maqsad ravishi

Harakatning bajarilish maqsadini bildirgan ravishlarga maqsad ravishi deyiladi.

nimaga?
nahot?
nega?

atay, ataylab, qasddan, o‘rtacha kabilar

Holat ravishlari tarkibiga kirgan qo‘qqisdan,to‘satdan, birdaniga, birdan singari ravishlar harakatning kutilmagan paytda tez yuzaga kelganini ifodalaydi.
To‘satdan ravishi ayrim shevalarda to‘sindan holida ham talaffuz qilinadi. Bunda u dialektal variant sanaladi.
Yoki yaqinda, uzoq ravishlari harakatning bajarilish payti yoki o‘rni ma’nolarini ifodalaydi.Yaqinda keldi-yaqinda joylashgan so‘zlaridagi yaqinda so‘zi ikkita mustaqil leksema sanaladi.
Ravishlar tub va yasama ravishlarga bo‘linadi.
Hech qanday yasovchi qo‘shimchalarsiz qo‘llaniladigan ravishlarga tub ravishlar deyiladi. Masalan, qo‘qqis, doim, birpas va boshq.

Download 2,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish