Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud

Matnni kengaytirish yo‘llari:
-matnning bosh fikri, g‘oyasini shakllantiruvchi tayanch so‘z yoki gap, ifodani aniqlash va shunga bog‘liq holda o‘z mustaqil, ijodiy fikrini ifodalovchi gap, ifoda qo‘shish;
-matn mazmunini maqol, matal, hikmatlar bilan boyitish, dalillar bilan asoslash;
-gapni uyushiq bo‘laklar, kiritmalar, ajratilgan bo‘laklar hisobiga kengaytirish;
-so‘z va birikmalarni ma’nodoshlari-tasviriy ifodalar, frazeologik iboralar va boshqa badiiy tasvir vositalari bilan almashtirish;
-sodda gapni qo‘shma gapga, qo‘shma gapni alohida sodda gaplarga ajratish;
-asosiy fikrni ifodalovchi gapga qo‘shimcha fikr, izoh bildiruvchi sintaktik parallel gaplarni mantiqiy izchillikda bog‘lab kiritish;
-matnning kirish, xulosa qismlarini o‘z qarashlari, mulohazalari, ilovalari bilan to‘ldirish.
Matnni qisqartirish yo‘llari:
-matnning asosiy fikrini ifodalovchi gaplarni ajrata olish;
-gaplardagi uyushiq va ajratilgan bo‘laklarni, kiritma va ilova qurilmalarni qisqartirish;
-birikmalarni ma’nodosh so‘zlarga, sodda yoyiq gaplarni yig‘iq gaplarga, qo‘shma gaplarni sodda gaplarga, ko‘chirma gaplarni o‘zlashtirma gaplarga aylantirish;
-matnning qo‘shimcha fikr ifodalovchi gaplarini, sintaktik parallellar va takrorlarni qisqartirish;
-matnni qisqa mazmunli tarkibiy qismlarga ajratish;
-birikmali sifatdosh, o‘xshatish va boshqa tasviriy ifodalarni sodda va ixcham shaklga keltirish.
TILSHUNOS OLIMLAR HAQIDA QISQACHA MA'LUMOT
Mazluma Asqarova (1924-2011)
O‘zbek tilining ravnaqi uchun munosib hissa qo‘shgan olimlardan biri filologiya fanlari doktori, professor Mazluma Asqarovadir.
Olima turli yillarda yaratgan «Ravishdosh», «Qo‘shma gap sintaksisi», «Hozirgi zamon o‘zbek tilida qo‘shma gaplar» (akad. G‘. Abdurahmonov bilan hamkorlikda) kabi darsliklar hozirgi kungacha oliy o‘quv yurtlari uchun asosiy manba vazifasini o‘tab kelmoqda.
Prof. M. Asqarova hammuallifligida yozilgan IV, V, VI, VII, VIII sinflarining «Ona tili» darsliklari to hanuz o‘zining ahamiyatini yo‘qotgani yo‘q.
Bir so‘z bilan aytganimizda, prof. Mazluma Asqarova Respublikamiz xalq ta'limi tizimining barcha bo‘g‘inlarida ona tili fani o‘qitilishini tubdan yaxshilash, yangi, zamonaviy kadrlarni tarbiyalab-yetishtirish ishlariga bosh-qosh bo‘lgan.