Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud

Biz kecha muzeyga bordik (biz bordik).

Biz kecha muzeyga bordik (kecha bordik).

Biz kecha muzeyga bordik (muzeyga bordik).

Biz kecha muzeyga bordik (bordik).

Ko‘rinadiki, gap urg‘usini olgan so‘z gap mazmunining markazini tashkil etadi: asosiy fikr shu bo‘lakka qaratilgan bo‘ladi.
Gap bo‘laklarining tartibi: odatdagi tartib
va o‘zgargan tartib
Quloq soling menga, yaxshi qiz, biroz
Dilimni ochmoqchi bo ‘laman Sizga. (A. Oripov)
Biz fikrimizni bayon qilish chog‘imizda zarur so‘zlarni tanlash bilan birga, ularni muayyan tartibda joylaymiz, chunki so‘zlashuvchilarning ongida gap bo‘laklarining tartibi bo‘yicha ko‘nikma mavjud bo‘ladi. Unga ko‘ra, kesim gapning eng oxirida; to‘ldiruvchi, to‘ldirilmishdan, hol esa hollanmishdan oldin, ega ko‘pincha gap boshida, aniqlovchi aniqlanmishdan oldin keladi. Bunday tartib so‘zlashuv va ilmiy uslublarga xosdir. Badiiy va qisman publitsistik uslubda esa gap bo‘laklari tartibi o‘zgarishiga yo‘l qo‘yiladi.
Eslab qoling. Gap bo‘laklari tartibining buzilishi inversiya deb ataladi. Inversiya badiiylik, ifodalilik, ta’sirchanlilikni ta’minlash maqsadida qo‘llaniladi.

GAPNING UYUSHIQ BO‘LAKLARI

Ona tili (5-sinf)
Bir xil so‘roqqa javob bo‘lib, bir xil vazifada keladigan so‘zlarga uyushiq bo‘laklar deyiladi. Masalan: Dadam, oyim va men (kim) hayvonot bog‘iga bordik.
Sanash ohangi yordamida bog‘langan uyushiq bo‘laklar bir-biridan vergul bilan ajratiladi.
Sanalayotgan bo‘laklar ma’nosini jamlab ifodalagan so‘zga umumlashtiruvchi so‘z deyiladi.
Umumlashtiruvchi so‘z uyushiq bo‘laklardan oldin kelsa, umumlashtiruvchi so‘z bilan uyushiq bo‘laklar o‘rtasiga ikki nuqta (:) qo‘yiladi. Masalan: Bog‘imizda mevalar: olma, o‘rik, shaftolilar bor. Umumlashtiruvchi so‘z uyushiq bo‘lakdan keyin kelsa, uyushiq bo‘lak va umumlashtiruvchi so‘z o‘rtasiga tire (-) qo‘yiladi. Masalan: Kutubxonamizda Abdulla Oripov, Erkin Vohidov, Usmon Azimov –barcha taniqli shoirlarning asarlari bor.