Бухоро давлат университети

11-rasm. Losos balig’ining og’iz bo’shlig’ tanglay qismi ko’rinishi
1-yuqorigi jag’ suyagi; 2-yumshoq tanglay, 3-soshnik
O yquloqlar o’zlaricha suyakli va tush suyaklarini tasavvurlaydilar, unga orqa cheti bo’yicha yupqa uzun va nafis oyquloq yapoqlari biriktirilgan, ichkari cheti bo’yicha-ko’proq qisqa va qattiq oyquloq tichinkalari (12-rasm )
12-rasm. Suyakli baliqlarning oyquloq yoyi. 1- Oyquloq yaproqlari, 2- oyquloq tichinkalari.
Oyquloq tichinkalarining soni tegishli uzunligi va shakli boshqalarning har xil turlarini aniqlashda ishlatiladi. Oyquloq tichinkalari soni birinchi (tashqi) oyquloq yoyida sanaladi, hamma oyquloq tichinkalari sanaladi, hatto sust rivojlanganlar ham. To’g’ri sanash uchun yaxshisi oyquloq yoyini qaychi bilan ehtiyotlik bilan kesish kerak. Odatda aniqlovchida birinchi oyquloq yoyida oyquloq tichinkalarining umumiy soni keltiriladi. Biroq ba’zi bir vaziyatlarda tichinkalari soni ahamiyatga egadir.
7 ). Halqum suyakchasi yoki tishchalariga ko’ra: Jag’ida tishlari bo’lmagan karp baliqlarda tomoq bo’shlig’ida oyquloq yoy tagida yetarlicha kuchli halqum suyaklar halqum tishlar joylashgan. Halqum tishlar bir, ikki yoki uch qatorga joylashishlari mumkin. Har bir qatorda qatorlar soni va tishlar soni ko’pgina karp baliqlarni aniqlashda zarur tavsiflar bo’lib hisoblanadi. Oyquloq suyaklarni tortib olish uchun pinset qulayroqdir. Halqum suyaklarda tishlar sonini sanashda shuningdek singan tishlar va tishdan qolgan chuqurcha ham hisobga olinadi. (13-rasm)


13-rasm. Karpsimon baliqlarda halqum suyakchalari
A-bir qatorli halqum tishlari; B-ikki qatorli (a-2 ta tish tashqi qatorda b-5 ta tish ichki qatorda), V-uch qatorli (a-2 ta tish tashqi qatorda, b-3 ta tish o’rta qatorda, v-5 ta tish ichki qatorda)
Karpsimonlarda halqum tishlari oxirgi beshinchi jabra yoyida joylashgan. Pastki halqum suyagini va tishlarni tashqi jabra yorig‘i orqali olish mumkin. Buning uchun o‘mrov suyagining yuqori uchini ajratish kerak. Chunki u jabra yorig‘ining orqa qirrasi bilan tutashgan va bu suyak halqum tishlari bilan bir qatorli, ikki qatorli va uch qatorli bo‘ladi. U yoki bu tishlar uchun aniq formula qo‘llaniladi. Bir tomondagi tishlar soni boshqa tomondagi tishlar sonidan gorizontal liniya bilan ajratib turiladi.Bir qatorli tishlar 6-5, ya’ni chap tomonda 6, o‘ng tomonda esa 5 ta. Bunday tishlar chovoq baliqga tegishli. Ikki qatorli tishlar masalan: 3,5-5,3 ya’ni chap tomonda bir qatorda 3 ta, ikkinchi qatorda 5 ta, o‘ng tomonda bir qatorda 5 ta ikkinchisida 3 ta (oqqayroq). Uch qatorli tishlar 1,1,3-3,1,1 tadan (zog‘orada). Karpsimonlarning halqum tishlari formulasi 14-rasmda berilgan.

4-rasm. Karpsimonlar oilasiga tegishli bo‘lgan vakillarning halqum tishlari. (Yudkin bo‘yicha, 1951 y).

1 – bir qatorli tishlar formulasi 6 – 5 (orol chovoq)
2 – ikki qatorli tishlar formulasi 3,5 – 5,3 (oqqayroq)
3 – uch qatorli tishlar formulasi 1,1,3 – 3,1,1 (zog’ora)