Бухоро давлат университети

Мавзу . Раъногулдошлар оиласи .
Материал : Олма , ўрик , олича , атиргул , гозпанжа , тубулға туркумлари вакилларининг гербарийлари .
Машғулот мақсади :
Оиланинг маҳаллий шароитда ўсувчи вакилларини аниқлаш , морфологик тузилишини ўрганиш ва хўжалик аҳамиятини билиб олиш .
Синфча: Rosidae - Раъногулкабилар
Қабила: Rosales -Раъногулнамолар
Оила: Rosaceae - Раъногулдошлар
Вакиллар: Rosa canuna – Наъматак
Malus domestica – Олма
Armeniaca vulgaris – Ўрик
Cerasus vulgaris – Олича
Potentilla reptans – Ғозпанжа
ТОПШИРИҚЛАР ВА ИШ ТАРТИБИ .

1. 
   Оиланинг ҳар қайси(4та) оилача вакилларининг гербарийлари билан танишиб , уларнинг вегетатив органларини характерли хусусиятларини ўрганинг .
   
2. 
   Генератив органларини гербарий материаллари ёки фиксацияланган материалларда ўрганинг . Гулларини ўрганишда аниқ вакилларидан турли шакллардаги яъни қовариқ , ясси ва ботиқ гул ўрнига эга эканлигига эътибор беринг , қавариқ ва ясси гул ўрнига эга бўлган гулларининг коса барглари , тожбарглари , чангчилари уруғчиларининг остида жойлашади . Ботиқ шаклдаги гул ўрни чеккаларининг ва косабаргларнинг остки қисмларини қўшилиб кетиши натижасида ҳар хил шаклдаги ўймалар , яъни гипантийлар ҳосил қилади . Гипантий асосига ёки унинг чеккаларига (деворига) уруғчилар бирикади . Косачабарглар , тожибарглар ва чангчилар эса гипантийнинг учки қисмига бирикади. Бунда улар уруғчиларнинг тугунчаси билан бир хил даражада ёки улардан юқори ёки пастда жойлашади.
   
3. 
   Оиланинг 4 оилачаси вакиллари гулларининг схематик кесигини чизинг. Унда гул ўрни шакли ҳам гулнинг аъзоларини жойлашиш схемасини тузинг. (68-69 расмлар)
   
4. 
   Ўрганиш учун танлаб олинган тирик объектларни морфологик анализ қилиб , уларнинг ҳар бири учун гул тузилиш формуласи ва диаграммасини чизинг .
   

Оила вакилларини тасвирлашда ҳаёт формалари баргларининг типлари , гул ёнбаргчаларининг бўлиши ёки бўлмаслиги , баргларининг жойлашиши , тўпгул типлари , гуллари тўғрими ёки қийшиқми , гул аъзолари нечтадан эканлигини ҳисобга олинг, оилачаларнинг гули ва унинг аъзолари ҳамда мевасининг характерли хусусиятлари қуйидаги схемада ифодаланиши мумкин.

Гул ва меваларнинг хусусиятлари	Тубулғи - дошлар	Раъногул- дошлар	Олмагул -дошлар	Олхуригул -дошлар
Гул ўрни гинеций. Мева баргларининг сони. Тугунча меваси.

Гулларнинг ҳашаротлар ёрдамида чангланишига мосланишлари , мева ва уруғларнинг тарқалишларига мосланишлари. Энг мухим туркумлар. Энг муҳим вакилларининг хўжаликдаги аҳамиятини ўрганиб якун қилинади .
14– МАШҒУЛОТ .