Бухоро давлат университети

Магнолиядошлар (Magnoliaceae) оиласи

Оиланинг 12 туркум 230 га яқин тури Жанубий, Шаркий ва Шимолий Американинг тропик қисмида тарқалган. Уларнинг аксарият қисми дарахт ва бута ўсимликлар. Магнолиянинг маданий турларидан йирик гулли магнолия (Magnolia grandiflora) анча кенг тарқалган. Бу доимий яшил дарахтнинг гули оқ рангли, ёқимли ҳидли, икки жинсли, гул қисмлари спирал равишда жойлашган. Ҳашаротлар ёрдамида чангланади. Гул формуласи Са₃Со₃А_∞С_∞.

Оиланинг яна бир манзарали ўсимлик сифатида ўстириладиган тури – лола дарахти (Liriodendron tulipifera). Бу дарахтнинг барглари тўрт қиррали, гули лола гулига ўхшаш, тўқ сариқ рангли. Мамлакатимизнинг жанубий худудларида манзарали ўсимлик сифатида ўстирилади.

9 – МАШҒУЛОТ .

Мавзу. Магнолиянинг (Magnolia grandiflora) тузилишини ўрганиш.

Зарур материаллар:
Ўсимликнинг гербарийси, спиртда сақланган гул қисмлари ва гул тўплами, лупа ва бошқалар.
Топшириқ
1. Магнолиянинг поя, барг ва гулининг тавсифини ёзинг.
2. Тайёр препарат ёки ўсимликнинг гербарий нусхасини лупада кузатиб ўрганинг ва суратини чизинг.
3. Гул тузилишини: гулкоса, гултож, чангчи ва уруғчисини лупа ёрдамида кузатинг ва суратини чизинг.
4. Кундалигингизга йирик гулли магнолия ва лола дарахтининг тавсифини тўлиқ ёзинг.
Ишнинг бориши
Ўсимликнинг умумий тузилиши билан танишгач, йирик гулли магнолиянинг гул анализини, барги, гул формуласи ва диаграммаси чизилади ва, шундан сўнг, ёпиқ уруғли ўсимликларнинг умумий тавсифига таянган ҳолда йирик гулли магнолиянинг тавсифи ёзилади. Йирик гулли магнолиянинг вегетатив ва генератив органлари лаврдошларнинг вегетатив ва генератив органларига қиёсланади ва уларнинг сурати чизилади.

Назорат саволлари
1. Магнолиядошлар оиласи вакиллари қайси хусусиятига кўра очиқ уруғлиларга яқин туради?
2. Гул тузилишидаги қайси белгиларга кўра магнолиядошлар содда ва қадимий хисобланади?
3. Магнолиядошларнинг гули қандай тузилган? Эркак гул ва урғочи гулларининг фарқли томонлари нимада?
4. Йирик гулли магнолиянинг гул формуласи ва диаграммаси қандай тузилган ва у лаврдан қайси жиҳатлари билан фарқ қилади?
5. Кундалигингизда магнолиядошлар ҳақидаги фикрингизни батафсил ёзинг.