Бухоро давлат университети

4.3.Аннуитетнинг келгуси қиймати

Инвестиция лойихаларини молиявий-иқтисодий бахолаш тамойилларини яхшироқ тушуниб олиш учун молиявий операцияларнинг яна бир, келажакда маълум суммани тўплаш учун хар йили пул маблағлари тўлаб борилишини кўзда тутувчи турини тахлил қилиб кўришимиз зарур. Аннуитет (ингл. annuite-йиллик тўлов) деб номланадиган бу турдаги операцияларга амортизация фондини жамғариш, яъни аста-секин эскирган асосий фондлар ўрнига янгисини сотиб олишга етарли бўлган пул суммасини жамғариш мисол бўла олади. Асосий воситаларнинг қиймати жуда юқори бўлганлиги сабабли тўлиқ эскириб бўлганида уларни фақат жорий йилда олинган фойда хисобигагина янгилаб бўлмайди. Бундай

холатдан қутулишнинг бирдан-бир тўғри йўли амортизация фондларини шакллантириб боришдир. Бу механизм шунчалик мухимки, бутун дунѐ мамлакатлари томонидан тан олинади ва амортизация суммаси солиққа тортилмайди.

Аммо амортизация ажратмалари улар учун белгиланган вазифани бажаришлари учун, менежерлар хозирда қилинаѐтган маълум миқдордаги ажратмалар хисобига келажакда қандай суммага эга бўлишларини

74

билишлари керак. Бундай хисоб-китобларни 1-формула ѐрдамида бажариш мумкин бўлса-да, электрон жадваллар ва махсус маълумотномалардан фойдаланиш анча қулайроқ усул хисобланади.

Мисол. Айтайлик, сиз хар йилнинг охирида 1 млн. сўмдан 3 йил давомида 10% ставка билан банкдаги махсус хисобвараққа маблағ ўтказиб бордингиз. 3 йилдан сўнг сиз қандай суммага эга бўласиз? Биринчи йил ўтказилган миллион сўм банкда 2 йил туради, иккинчи миллон сўм эса 1 йил туради, учинчи миллион эса учинчи йил охирида ўтказилгани учун хам фоиз ишлаши нуқтаи назаридан банкда хеч қанча муддат турмайди. Келгуси қийматни хисоблаш формуласи ѐрдамида хар бир ўтказма учинчи йил охирига қадар қандай миқдоргача ўсиб боришини ва уларни қўшиб, шу муддатда қанча миқдордаги маблаққа эга бўлишимизни топамиз.

1-жадвал
Инвеститцияларнинг келгусидаги қиймати хисоб-китоби

Маблағ	Фоиз даромади	Йиллик ўтказма
ўтказиладиган	хисобланадиган	(ажратма)нинг келгуси
йил тартиб	вақт (йил)	қиймати
рақами		(млн.сўм)
1	2	1,00 * ( 1+0,10 )^2 =1,21
2	1	1,00 * ( 1+0,10 )^1 = 1,10
3	0	1,00 * ( 1+0,10 )^0 =1,00
Жами	Келгуси қиймат	3,31

75

Бу жараѐнни графикда қуйидагича тасвирлаш мумкин:

Йиллар