Бухоро давлат университети


Фойдаланилган адабиётлар рўйхати



Download 2,51 Mb.
bet61/74
Sana23.02.2022
Hajmi2,51 Mb.
#135249
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   74
Bog'liq
loyiha tahlili

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати
1.Каримов И.А. Бизнинг бош мақсадимиз – жамиятни

демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни модеринизация ва ислох этишдир. Т. Ўзбекистон 2005. 96 б.


2.Кожухар И.О. практикум по экономической оценке инвестиций. Учебное пособие.2-е изд.М: Издательско -товговая корпорация «Дашков и К о» 2006 –148 стр. 3.Тимченко Т.Н. Экономическая оценка инвестиций.


Учебное пособие.М: Издательство РИОР 2005 –63 стр.





  1. Волков А.С. Марченко А.А. Оценка эффективности инвестиционнўх проектов.Учебное пособие.М:Изд.РИОР,2006 –111 стр.

5.Графова Г.Ф., Гуськов С.В. Экономическая оценка инвестиций. Учебное пособие –М: Издательско-торговая корпорация «Дашков и К о»2006 –138 стр.



179

Интернет маълумотлари.
WWW.ceep.uz.
WWW.bearingpoint.uz.


WWW.pca.uz.


www.makroiqtisodiyot.narod.ru


XII-БОБ.ИҚТИСОДИЙ ТАХЛИЛ


12.1. Иқтисодий тахлилнинг мохияти ва мақсади

Лойиха Ўзбекистон миллий иқтисодиѐтининг устувор йўналишларига ва иқтисодий хавфсизлигига жавоб бериши керак. Шунинг учун иқтисодий тахлил инвестиция лойихасини умумжамият манфаати нуқтаи назаридан ўрганади. Иқтисодий тахлил лойихаларга кенгроқ ѐндашиб, даромад ва харажатларни бахолашда молиявий тахлилдан фарқ қилади. Умуман, бу тахлилда даромадлар-харажатлар оқимини бахолашда молиявий тахлилга қараганда икки катта ўзгаришга йўл қўйилади.


Биринчидан, инвестиция лойихасини амалга ошириш билан боғлиқ бўлган ишлаб чиқарувчилар олган субсидиялар солиқ тўловчиларнинг йўқотишлари билан қопланиб кетса, айрим шахслардан тушадиган тўловлар


умуммиллий даражада ресурслар миқдорини ўзгартирмайди. Иккинчидан, бир лойихани амалга ошириш иккинчи бир лойиха учун ресурслар миқдори камайишига олиб келиши мумкин. Мисол учун,


Самарқанд вилоятида 15000 тонна помидор етиштирилади. Европа технологиясида қайта ишланган памидор томат пастаси, агар 220 кг лик ассептек қопларга қадоқланса ва Европанинг ISO- 9001 сертификати билан кафолатланса, лойиха валюта келтирувчи лойихага айланади.


Агар шундай завод мавжуд бўлсаю, унинг талаби 12000 тонна помидорни қайта ишлашга мўлжалланган бўлса, демак, кейинги лойихага фақат 3000 тонна помидор қоляпти. Қўшимча захиралар билан яна 5000 тонна



180


памидор етиштирилса хам иккинчи турдош корхонанинг лойихасига хом ашѐ тақчил бўлади. Бу холда иккинчи лойиха ўзи билан бир хил бўлган биринчи лойихага конфликтли лойиха деб бахоланиши мумкин. Бундан хулоса шуки, биринчи лойиханинг амалга оширилиши иккинчи лойихани молиялаштиришни самарасиз қилиб қўяди. Бу холда умумжамият нуқтаи назаридан иқтисодий даромад молиявий даромаддан паст бўлади ва буни лойиха бўйича иш бошлашдан олдин хисобга олиш зарур. Молиявий тахлилда фойдали деб бахоланган лойиха ўзининг салбий экологик ѐки ижтимоий оқибатлари туфайли иқтисодий тахлилда фойдасиз деб бахоланиши мумкин.

Лойиханинг эколигик жихатлари билан боғлиқ иқтисодий харажатлар хисобга олинганда кўп холларда у самарасиз бўлиб қолиши мумкин. Лойиханинг экологияга салбий таъсирини олдини олиш учун тозалаш иншоотлари қуришга тўғри келади. Бу холда инвестиция харажатлари кўпаяди ва лойиханинг самарадорлиги пасаяди. Натижада лойиха самарасиз деб хисобланиши мумкин. Молиявий тахлил ва иқтисодий тахлил ўртасидаги фарқларни қуйидагича келтириш мумкин:





  1. Молиявий тахлилда даромад ва харажатларга нисбатан алохида бозор бахолари қўлланилади.

Иқтисодий тахлилда муқобил ижтимоий қийматлар (даромадлар ва харажатларга нисбатан яширин бахолар, экологик даромад ва харажатлар, фойдалинилмаѐтган ѐки тўла фойдаланилмаѐтган ишлаб чиқариш омиллари) қўлланилади.





  1. Молиявий тахлилда капитал харажатлар лойиха хизмат муддатига тақсимлаб чиқилади (амортизация).

Иқтисодий тахлилда эса капитал харажатлар фойдаланиш (ишлатилиш) йилидаги бир маротабалик харажат суммаси сифатида хисобга олинади.





  1. Молиявий тахлилда солиқлар ва турли гурухлар ўртасидаги бошқа бир томонлама тўловлар хисобга олинади. Иқтисодий тахлилда эса бу тўловлар ва солиқлар жамият ичидаги трансферт тўловлари бўлгани учун хисобга олинмайдилар.

181


  1. Молиявий тахлилда дисконтнинг хусусий ставкаси қўлланилади.

Иқтисодий тахлилда лойихалар бўйича даромадлар ва харажатлар оқимларини даромад даражаларига кўра гурухлар бўйича ўрганилади.


Умуман олганда, иқтисодий тахлил лойиханинг хомийларига хам, бошқаларга хам таъсирини ўрганган холда у жамият учун қанчалик фойдали эканлигини, уни амалга ошириш учун жамият нуқтаи назаридан ресурс ажратиш қанчалик мақсадга мувофиқлигини текширади.


Даромадлар ва харажатларни иқтисодий тахлил қилиш ресурслардан самаралироқ фойдаланиш мақсадида иқтисодий танлаш муаммосини қулай ва тушунарли изохлаш усулидир. Хар бир мамлакат у ѐки бу махсулотни кўп ишлаб чиқара олади. Лекин бир йўла хамма махсулотни кўп ишлаб чиқариб бўлмайди. Шу сабабли ресурслардан фойдаланишнинг турли вариантларидан бирини танлашга тўғри келади. Минимал харажатлар билан максимал натижаларга эришишни таъминлайдиган қилиб инвестициялашга эришган мамлакатгина ўз ресурсларидан оқилона фойдаланишни таъминлай олади.


Иқтисодий тахлил мақсади лойиха билан боғлиқ барча самараларни кўриб чиқиш учун умумий асос яратишдир. Бунга:





  1. Бозор битимларидан ўз аксини топадиган иқтисодий ўзгарувчиларни аниқлаш (масалан, уй бахоси у

жойлашган худуд сифатини-транспорт, мактаб кабиларнинг яқинлигини, уй-жой архитектурасининг урф бўлган турини, хоналар сонини акс эттиради);





  1. Лойиханинг турли белгиларини бахолашга ахоли муносабатини аниқлаш учун лойиханинг фойдали томонларини характерловчи кўрсаткичларга пулда ифодаланмайдиган қийматларни киритиш;




  1. Лойихаларни бевосита ўлчанадиган бошқа харажатлари хамда натижаларини таққослаш имконини берувчи чизмаларни ишлаб чиқиш йўли билан эришилади.

Булар асосида лойихадан олинадиган манфаат унга сарфланган харажатдан ошиш-ошмаслиги тўғрисида



182

мураккаб қарорга келинади. Бунда манфаат (даромад) ва харажатлар ягона ўлчов бирлигида ифодаланади.

Лойихани қабул қилиш, лойиха бўйича истеъмол қилинадиган ресурслардан фойдаланиш борасидаги муқобил вариантлардан хеч бири мамлакат олдида турган вазифалар нуқтаи назаридан бундан юқорироқ натижа бермаслигини англатади.


Иқтисодий тахлил яъни даромадлар ва харажатларни тахлил қилиш усуллари 3-бобда акс эттирилган. Бунда NPV, PI, IRR, CC, PP, ROI каби кўрсаткичлари хисобланади.





Download 2,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   74




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish