Бухоро давлат университети ш. Р. Баротов, Л. Я. Олимов, О. Р. Авезов

10.4. К.Юнгнинг аналитик психологияси
Фрейднинг издошлари сифатида фаолият олиб борган олимлардан бири К.Юнг ҳисобланади. Юнгнинг шахс муаммосига доир ёндашуви “Аналитик психология” деб номланиб, у ўзига хос ёндашувни ифода этади.
Шахс типологиясига доир ёндашуви:
Экстраверсия – «ичкаридан ташқарига йўналтирилган» деган маънони англатиб, бу типга мойил шахслар кўпроқ одамлар ичида бўлишни ёқтиришади, ўз кечинмаларини кўпроқ атрофдагилар билан баҳам кўради. Мулоқотга киришувчан, танишлари доираси кенг. Баъзи ҳолларда жиддийлик етишмайди. Одамларни тез ишончини қозона олади ва шунингдек, тез хафа қилишга ҳам мойил.
Интроверсия – «ташқаридан ичкарига йўналтирилган» деган маънони англатиб, бу типга хос шахслар оғир, вазмин, кўнгли нозик, бепарво, дўстлик қоидалари қатъий амал қиладиган. Мулоқот доиралар чекланган, тортинчоқ, кўпроқ ўзларининг ички дунёлари билан банд ва ёлғизликни ёқтирадиган.
Тўрта асосий психик функцияга эътибор қаратди:

• 
  Тафаккур-рационал;
  
• 
  Ҳиссиёт-рационал;
  
• 
  Сезги-иррационал;
  
• 
  Интуиция-иррационал.
  

• 
  Фикрловчи тип – бирор нарсанинг қадр-қимматини аниқ фактлар ва мантиқий мулоҳазага таяниб баҳолайди.
  

• 
  Ҳиссиётли тип – яхши-ёмон, гўзал-хунук тамойилига асосланиб эмоционал баҳолайди.
  
• 
  Интуитив тип – ҳаётий воқеаларнинг мазмунини онгсизликда, туйғуси ва тахминларига кўра баҳолайди.
  
• 
  Сезгига асосланувчи тип – сезги аъзоларига тушувчи, ташқи олам ҳақидаги ахборотларга таянади
  
• 
  Психиканинг тузилиши.
  

• 
  Онг.
  
• 
  Шахсий онгсизлик – ўзида қачонлардир англанган, ҳозир сиқиб чиқарилган ва унутилган низо ва таассуротлар, етарлича ифодаланмаган ҳиссий таассуротларни қамраб олади. ШО – ўзида эмоционал зарядланган, бир фикр, туйғу ва таассуротларнинг устувор бўлиб қолишидан иборат комплексларни ташкил этади.
  
• 
  Коллектив онгсизлик – инсоният ва ажлодларнинг хотира изларининг яширин сақланиши. Унда бизнинг ўтмиш эмоцияларимиз ва инсониятга хос фикрлар ва туйғулар акс этган.
  

Архетиплар – бирламчи модел ёки коллектив онгсизликнинг таркибий элементи ҳисобланади. Улар ўзида инсонлар идрок этганларини, кечинмлари ва воқеалар таъсирига жавоб беришини маълум образларда илгари суришлари туғмалик шаклини намоён этади.

• 
  Энг асосий архетиплардан бири Мен архетипи, ота, она, Худо, донишманд ва бошқа архетипларидир. Архетиплар ўзида символ(рамз)лар кўринишида намоён бўлади. Масалан, Мария, Мона Лиза ва бошқалар. Ҳоч, олтитомонли юлдуз, будда ғилдираги.