Budjet hisobi

Tayanch so‘z va iboralar 
• 
budjet tasnifi 
• 
budjet xarajatlari tasnifi 
• 
budjet xarajatlar tasnifi 
tushunchasi 
• 
xarajatlar moddasi 
• xarajatlarning tashkiliy tasnifi 
• xarajatlarning funksional tasnifi 
• xarajatlarning iqtisodiy tasnifi 
• xarajatlarning hududiy tasnifi 
 

---

 
73 
miqdoriy va sifat xarakteristikasiga ega. Bunda ularning sifat xarakteristikasi 
voqelikning iqtisodiy tabiatini ifodalab, budjet xarajatlarining 
mo‘ljallanganligini, miqdoriy xarakteristika esa ularning o‘lchamini (miqdorini, 
hajmini) aniqlashga imkon beradi. 
Davlatning jamiyat hayotida muhim vazifalarni bajarishi uchun 
ma’lum miqdorda xarajat qilish talab etiladi. Davlat xarajatlari -  bu davlat 
ixtiyoridagi moliya resurslarini davlat faoliyati bilan ehtiyojlarni qondirish 
uchun qilingan sarflar yig‘indisidir.  
Budjetning barcha xarajatlari joriy xarajatlar va kapital xarakterdagi 
xarajatlardan iborat bo‘ladi. Mablag‘ning asosiy qismi joriy xarajatlarga 
to‘g‘ri keladi, ularga tovar va xizmatlarni sotib olish davlat 
xizmatchilarining ish haqi uchun ajratmalar, ichki qarzlar va davlatning 
tashqi qarzlarini to‘lash va boshqalar  kiradi.  Kapital xarajatlarga asosiy 
fondlarga kapital qo‘yilmalar, kapital qurilish, kapital ta’mirlash kiradi.  
Joriy budjet xarajatlari – bu mahalliy budjet xarajatlarining bir qismi 
bo‘lib, mahalliy boshqaruv organlari, budjet tashkilotlari, davlat tomonidan 
budjet va boshqa iqtisodiy sub’ektlarga joriy davrdagi faoliyatlari uchun 
dotatsiya, subventsiya va ssuda ko‘rinishida mabla²lar ajratishdir. Bu 
xarajatlar barcha budjet bo‘g‘inlarida asosiy o‘rinni egallab kelgan. 
 Kapital xarajatlar –  bu xarajatlar ham budjet xarajatlarining bir 
qismi bo‘lib, u korxona va tashkilotlarga investitsiya qilish, yangi korxona 
barpo etish, innovatsion faollikni oshirishga qaratilgan tabirlarni 
moliyalashtrish bilan bog’liq xarajatlardir. Boshqacha qilib aytganda, bu – 
ishlab chiqarish va noishlab chiqarish sohasiga investitsiya qilish, kapital 
ta’mirlashga, ishlab chiqarishni kengaytirishga bo‘lgan boshqa xarajatlar 
hisoblanadi.  
Davlat budjeti xarajatlarining vazifa jihatidan tasnifi davlat 
boshqaruvi organlari, mahalliy  hokimiyat organlari, shuningdek, boshqa 

---

 
74 
budjet tashkilotlari tomonidan ijro etiladigan asosiy vazifalar bo‘yicha 
xarajatlarni guruhlashdan iborat bo‘ladi. Biz budjet tashkiloti deganda 
zimmasiga yuklatilgan vazifalarni bajarish bilan bog‘liq bo‘lgan o‘z 
faoliyatini amalga oshirishi uchun davlat budjetidan mablag‘ ajratish 
nazarda tutilgan va bu mablag‘ moliyalashtirishning asosiy manbai 
hisoblanadigan vazirlik, davlat qo‘mitasi, idora, davlat tashkilotini 
tushunamiz.