Бу китоб ғоялар, рамзлар тўҒрисида эмас, бу китоб одамлар тўҒрисида

Бальзак томонидан к а ш ф этилган адабий усулдан 
ф ойдаланган: унинг қаҳрам онлари бир ром андан 
и кки н чи си га ўтар экан, яхлит дунё тасаввури н и
туғдиради. Я на бир тасаввур - в а қ т оқимидир.

---

Адиб асар л ар и д а тилга олинган воқеаларни са- 
налар бўйича тартиблаш тирилса, тахм и н ан бир юз 
эллик йиллик д а в р - М иссисипида дастлабки оқ 
танли кўчманчилар пайдо бўлган в ақ тд ан бошла- 
н ад и ган улкан кўп жилдли эпопея гавдалан ади . 
Уларда инсоннинг ёввойи таби ат билан кураш и, 
табиатнинг чекиниш и в а ҳалок бўлиши, Фуқаролар 
уруш и в а қулчиликнинг барҳам топиш и, қаш ш оқ 
и ж а р а ч и л а р н и н г т а қ д и р и , «янги киш илар»нинг 
А м е р и к ан и н г и ч к а р и с и г а ҳуж ум и , ш а ф қ а т с и з
ирқи й муносабатлар ак с эттирилган. Ш унинг учун 
У.Фолкнернинг ўзи моҳият ж и ҳати дан бутун умри 
давом и да «битта тарихни - ўзи в а дунё тўғрисидаги 
таърифни» ёзганлигини уқтирган.
Ёзувчи ш ундай деганди: «Менда кен г кўламли 
тар и х и й м ан зар ал ар н и я р ати ш н и яти бўлмаган, 
ш унчаки қўл остим да бўлган мақбул асбоблардан 
ф ой далан ди м . Ўзим яхш и билган нарсадан , яъни 
туғилган в а ҳаётим нин г к а тт а қисм и ўтган ж ойдан 
фойдаландим. Бу худди дурадгор иш тутганидек - у 
п а н ж ар а ясай д и ган бўлса, ёнида ётган болғачадан 
ф ойдаланади».
Уилям Фолкнер Ш .А ндерсоннинг м аслаҳ ати га 
қулоқ тутиб, н аср д а иж од қила бош лаган в а «Аскар 
мукофоти» («Soldier’s Рау», 1925) ром анини ёзиш- 
га кириш ган . М азкур асар им периалистик уруш- 
га о ч и қ -р а в ш а н қ а р ш и қ ар ати л ган . Р ом ан н и н г 
қаҳрам он и - учувчи яралан ган и дан кейин кўпгина 
инсоний хусусиятларини йўқотади, унинг ваф оти
эса инсон ш ахси сўниш и ж а р а ён и н и н г ниҳояси 
бўлган, холос. Ушбу ром ан да адиб уруш қиёф аси- 
даги қаҳрамонлик ниқобини йиртиб ташлаб, бунинг 
одам лар учун к ел ти р ган мислсиз к улф атлари н и
очиб берган. Бу аса р н и м утолаа қилар экан сан , 
«ватанпарварлик», «муқаддас қурбонлар», «қаҳра-
9

---

монлик», «ж анговар шуҳрат» к аб и балан дп арвоз 
сўзлар ялтироқ ўрам а бўлиб, унинг ичида эса одатий 
ўлим яш иринганлиги уқилади.
Америкалик ёзувчининг реалистик ижоди жаҳон 
реалистик адабиёти улкан намояндаларининг қучли 
таъси ри остида ш аклланган. У иж одига таъсир 
кўрсатган ёзувчилар тўғрисидаги саволга ж авоб 
берар экан, ш ахсан ҳ ақи қи й биринчи ам ерикалик 
ёзувчи деб эътироф этадиган М арк Твен номини 
тилга олган. Б о ш қ а ам ерикалик ёзувчилар орасида 
у У итм ен, К .С эн дберг, Т.Д р ай зер , Ш .А ндерсон, 
яъ н и А м ерика адаби ёти н и н г реалистик, миллий, 
д ем о к р а т и к ваки лл ар и н и аж р ати б к ў р сатган . У 
ўз устозлари ораси да С ервантес, Ш експир, Д и к ­