Бозор иқтисодиётида нархнинг регуляторлик вазифаси ва уни давлат томонидан тартибга солиниши

Хориж тажрибаси

Швейцарияда	Нархлар асосан давлат томонидан молиялаштириладиган тармоқларда, хусусан қишлоқ хўжалиги, тарнспорт, таълим, соғлиқни сақлаш соҳаларида тартибга солинади.
Японияда	нархларни тартибга солиш учун ҳукуматнинг махсус нарх бюроси мавжуд бўлиб, вазирликларни минимал нархлар бўйича берган таклифларига ҳулоса беради
Францияда	қишлоқ хўжалиги махсулотлари, газ, электр энергияси, транспорт хизматлари нархлари тўғридан-тўғри тартибга солинади.
Россияда	қатъий нархларни(тарифлар) киритиш, юқори самарадорлик даражасини, нархни ўзгариш коэффицентини, савдо, савдо-таъминот ва сотув нархларининг юқори даражасини ва декларация нархларини ўрнатиш усуллари қўлланилади

Инфляцияга қарши стратегиянинг асосий компонентлари

1) инфляцион кутишни сўндириш;
2) таргетирлаш сиёсатини амалга ошириш;
3) бюджет дефицити (камомади)ни босқичма-босқич камайтириш;
4) иқтисодиёт таркибий тузилишини ўзгартириш;
5) иқтисодиётни монополиядан чиқариш, монополияга қарши сиёсатни амалга ошириш

Бозор механизмларини мустаҳкамлаш йўллари

нархларни либераллаштириш;
- рақобат муҳитини шакллантириш;
импорт маҳсулотларни мамлакатга олиб келиш учун божхона чекловларини юмшатиш;
- миллий иқтисодиётнинг ташқи дунё учун очиқлигини таъминлаш
- оқилона приватизация (хусусийлаштириш)ни амалга ошириш.

• Валюта курсини таргетирлаш сиёсати миллий валюта курсини инфляция суръати паст бўлган мамлакат валютасига боғлашга қаратилган валюта тартибга солиш чораларини кўришни тақоза этади.
• Бунинг оқибатида “нарх-валюта курси- нарх” кўринишидаги инфляцион спиралнинг вужудга келишининг олди олинади ва айирбошлаш курсини нисбатан барқарорлаштиришга эришилади.

• Солиқ инфляциясини чеклаш учун билвосита солиқларни (масалан,акциз, қўшилган қиймат солиғини) ва бюджетдан ташқари ижтимоий фондлар учун ажратмаларни камайтириш, шу билан бир вақтда даромад солиғи ва бошқа тўғри (бевосита) солиқларни камайтирилиши анча кам инфляцияга қарши эффектни таъминлайди.
• Фойда солиғи ставкасининг пасайтирилиши инвестион фаолликнинг ўсишига, бу ўз навбатида ишлаб чиқариш ҳажми ва иш билан бандликнинг ҳамда солиққа тортиладиган даромадлар ҳажмининг ошишига, бюджет даромадларининг ўсиши ва бюджет камомадининг қисқаришига олиб келади.

• Инфляцияга қарши тактик сиёсат инфляция даражасини пасайтириш мақсадида жами талаб ва жами таклиф ўртасидаги фарқларни қисқартиришга қаратилган чора-тадбирларни ўз ичига олади. Бунда қуйидаги икки бир-бирига боғлиқ ёндашувлардан фойдаланилади:
• 1) ўзгармас жами талаб шароитида жами таклифни кенгайтириш;
• 2) жами таклифнинг доимийлиги шароитида жами талабни қисқартириш.