Бозор иқтисодиётида нархнинг регуляторлик вазифаси ва уни давлат томонидан тартибга солиниши

Ўзгармас жами талаб шароитида жами таклифни кенгайтириш

-марказлашган ва марказлашмаган(хусусий тадбиркорлар, “челноклар” импорт бўйича фаолиятини рағбатлантириш) истеъмол товарлар импортини кўпайтириш;
-давлатнинг стратегик (хом ашё, озиқ-овқат, олтин-валюта ва бошқа) заҳираларининг бир қисмини савдога чиқариш;
миллий иқтисодиётнинг товарлик даражасини ошириш

• Жами таклифнинг доимийлиги шароитида жами талабни қисқартириш мақсадида Марказий банк қисқа муддатли, тактик йўналишга эга бўлган “қиммат пуллар” сиёсатини юритади.
• Бунинг учун қайта молиялаштириш ставкаси ва мажбурий заҳира нормасини оширади ҳамда ортиқча талабни аҳолига давлат қимматли қоғозлари ва хорижий валютани аҳолига сотиш орқали боғлайди.
• Давлатнинг монетар сиёсатига мос равишда тижорат банклари ҳам кредитлар ва депозитлар учун фоиз ставкаларини оширадилар.

• Ўзбекистон Марказий банки 2020 йил 1 январдан босқичма-босқич инфляцион таргетлаш режимига ўтади. Бу ҳақда президентнинг 19 ноябрдаги фармонида сўз боради. Инфляция даражасини 2021 йилда 10 фоизгача пасайтириш ҳамда 2023 йилда 5 фоиз даражадаги доимий инфляцион мақсадни (таргет) ўрнатиш режалаштирилмоқда.
• Инфляцион таргетлаш, бу — давлат идоралари томонидан мамлакатда инфляцияни назорат қилиш учун кўрадиган монетар чора-тадбирлар мажмуидир. Бунинг учун ўрта муддатли макроиқтисодий прогнозни белгиланиши, сўнгра прогноздан четга чиққан тақдирда — иқтисодиётдаги мақбул ҳолатга қайтишга имкон берувчи чора-тадбирлар мажмуи ишлаб чиқилиши керак

Назорат саволлари

• 1. Замонавий нарх ва қиймат назария қийматнинг меҳнат назарияси ва юқори нафлилик назарияларининг синтези эканлигини тушунтириб беринг?
• 2. Нархнинг регуляторлик ролини қандай аҳамияти бор?
• 3. Нархни давлат томонидан тартибга солишнинг қандай асосий усуллари мавжуд?
• 4. Нархни тартибга солишнин тўғри ва эгри усуллари деганда нимани тушунасиз?
• 5. Нархлар қандай ҳолатларда маъмурий усуллар ёрдамида тартибга солинади?
• 6. Нархларни тартибга солишнинг монетар ва номонетар усуллари нималардан иборат?
• 7. Аграр сектордаги нархни давлат томонидан тартибга солишнинг ўзига хос хусусиятлари ва шакллари нималардан иборат?
• 8. Ўзбекистонда нархни давлат томонидан тартибга солиш усуллари ва шаклларини тушунтиринг.
• 9. Инфляцияга қарши сиёсат нархни давлат томонидан тартибга солиш шаклларидан бири эканлигини тушунтириб беринг.
• 10. Инфляцияни даражасини пасайтириш усуллари нималардан иборат?