Ботаника ва ўсимликлар физологияси

3.O‘simlik hujayrasiga xos xususiyatlar 
1.
O‘simlik hujayrasi boshqa eukariotik hujayralardan bir qancha xususiyatlari 
bilan farq qiladi. Ularga quyidagilar kiradi: 
2.
Hujayra shirasi bilan to‘lgan yirik markaziy vakuolaga ega bo‘lib, 
sitoplazmadan yupqa membrana — tonoplast bilan ajralib turadi. Vakuola hujayra turgor 
holatini saqlashda muhim ahamiyatga ega. 
3.
Hujayra devori sellyuloza, gemitsellyuloza, ba’zan pektin ko‘p hollarda esa 

---

БОТАНИКА ВА ЎСИМЛИКЛАР ФИЗОЛОГИЯСИ
 
12
lignin moddasidan tashkil topgan. Zamburug‘larda hujayra devori xitin tarkibli bo‘lsa, 
bakteriyalarda murein moddasidan tashkil topgan. 
4.
Hujayralar 
o‘zaro 
plazmodesmalar 
ѐrdamida 
bog‘langan 
bo‘ladi. 
Plazmodesma hujayra sitoplazmalari o‘rtasidagi ko‘prik vazifasini o‘taydi. 
Plazmodesmalar plazmolemma membranasidan hosil bo‘lib, ularning soni bir necha yuz 
mingni tashkil qiladi. Sitoplazma va эндоплазматик ретикулум ҳужайра деворидаги 
поралар орқали ѐн ҳужайралар билан алоқа қилади. 
5.
O‘simlik hujayrasida plastidalar uchraydi (1-sxema). Tarkibida xlorofil pigmentini 
tutuvchi xloroplastlar muhim ahamiyatga ega. Xlorofillda quѐsh nuri ta’sirida fotosintez 
jaraѐni ketadi va natijada anorganik moddalardan organik moddalar sintezlanadi. 
Bundan tashqari leykoplastlardan: amiloplastlar kraxmal to‘playdi, elayoplastlarda 
moylar saqlanadi. Xromoplastlarda karotin va ksantofill pigmentlari bo‘ladi. 
Plastidalardagi plastomalar 100-120ta gendan tashkil topgan bo‘lsa, mitoxondriyalar 
37ta gendan iborat. Demak, mustaqil holda o‘z geniga ega bo‘lgan plastida va 
mitoxondriyalar eukariotik hujayralardagi prokariotik endosimbiontlar hisoblanadi. 
1-sxema 
Plastidalar tarkibidagi pigmentlar 
4.