Botanika indd

Yo‘sinlarning hayot sikli:
1
- poya bargli o‘simlik; 
2
- anteridiy; 
3
- arxegoniy; 4-5-sporofit- 
ning rivojlanishi; 
6 -
sporangiy va sporalar; 7-5-yashil ipchalar;
9 -
poya bargli o‘simlik; 
10 -
urug‘lanish.
bo‘ladi.
8
1
2 
3 
4 
5
9
102

---

©
1. Yo‘sinlarga xos qanday belgilami bilasiz?
2. Funariya yo‘sini qanday tuzilishga ega?
3. Funariyaning jinsiy bo‘g‘ini deganda nimani tushunasiz?
4. Jinssiz bo‘g‘in deb nimaga aytiladi?
5. Funariya suvo‘tdan nimasi bilan farq qiladi?
Ф
1. Funariya o‘sadigan joylami aniqlang.
2. Funariyaning tashqi tuzilishini o‘rganing (lupa yordamida).
3. Funariyadan gerbariylar tayyorlang.
43-§. QIRQBO‘G‘IMLAR BO‘LIMI
Yer yuzida qirqbo‘g‘imlaming 30 dan ortiq turi o‘sadi. 
0 ‘zbekistonda qirqbo‘g‘imlarning bitta turkumiga kiruvchi
2 turi uchraydi. Qirqbo‘g‘imlar ko‘p yillik o‘simlik bo‘lib, 
jinsiy, jinssiz va vegetativ yo‘l bilan ko‘payadi.
Dala qirqbo‘g‘imi 
ildizpoyali ko‘p yillik o‘t bo‘lib, 
daryo, kanal va ariqlar bo‘yidagi semam yerlarda, zovur- 
lar yoqasida, buloqlar atrofida o‘sadi. Uning poyasi, shox- 
lari serqirra va bo‘g‘imlarga bo‘lingan. Shuning uchun ham 
unga qirqbo‘g‘im deb nom berilgan. Bo‘g‘im oraliqlarining 
ichi kavak. Uning shoxlari faqat poya bo‘g‘imlaridan chi- 
qadi va bo‘g‘imlarda halqa hosil qilib joylashadi. Barglari 
mayda bo‘lib, poya va shoxlardagi bo‘g‘imlarda halqa hosil 
qilib o‘mashgan.
Erta bahorda dala qirqbo‘g‘imining ildizpoyasidagi kur- 
taklardan bahorgi - generativ novda о‘sib chiqadi. Bu nov­
da qo‘ng‘ir rangli, shoxlanmagan bo‘lib, uchida spora be- 
ruvchi bitta boshoq hosil bo‘ladi. Ularda sporofillar (shakli 
o‘zgargan barg) halqa hosil qilib o‘mashadi. Sporofillaming 
ostki tomonida 6-8 ta sporangiy joylashgan. Sporangiyda 
esa sporalar yetiladi (87-rasm).
Spora beruvchi boshoqlarda yetishgan sporalar tashqa- 
riga chiqqach, suv yoki shamol yordamida tarqaladi. 0 ‘sish 
uchun qulay sharoitga tushgan sporalaming ayrimlaridan