Boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularni malakasini oshirish

1.6 -rasm. 
OSI modelining tarmoqqa bog‘liq va bog‘liq bo‘lmagan sathlari. 
Ikkita kompyuterning o‘zaro ishlash jarayoni ma’lum bmr qoidalar to‘plami asosida 
amalga oshiriladi, bu qoidalar to‘plami protokol yoki interfeys deb ataladi. Tarmoqning bir 
nomdagi sathiga tegishli tashkil etuvchilari o‘rtasida axborot almashinish qoidalari protokollar, 
o‘zaro qo‘shni sathlar o‘rtasida axborot almashinish qoidalari esa interfeyslar deb ataladi. 
Foydalanuvchi, ya’ni biror-bir kompyuter so‘rov bilan murojaat qilganda, amaliy (yettinchi) 
sathning programma ta’minoti standart shakldagi (formatdagi) xabarni (message) hosil qiladi. 
Odatda bu xabar – sarlavha, ma’lumotlar qismi va tugatuvchi qismlardan iborat bo‘ladi. Xabar 
sarlavxasi, xabar yuborilgan mashinaning amaliy sathiga , uzatilayotgan ma’lumotlar ustida nima 
vazifani bajarish kerakligi haqida axborotdan iborat bo‘ladi.
1.7-rasm. 
Har-xil sathlarga tegishli xabarlarning ko‘rinishi. 

---

21 
Tarmoq orqali yuborilgan xabar, kompyuterning fizik sathi tomonidan qabul qilib olinadi va 
ketma-ket ravishda sathma-sath yuqoriga, birinchi sathdan yettinchi sathga uzatiladi. Xaar bir 
sath o‘ziga tegishli bo‘lgan sarlavhani taxlil qiladi va ishlab chiqadi, so‘ngra esa bu sarlavhani 
olib tashlab, xabarning qolgan qismini yuqorida turgan sathga uzatadi. 
Axborot almashinish jarayonida ma’lumotlar birligini ifodalash uchun xabar termini bilan 
birga boshqa iboralar ham qo‘llaniladi. ISO standartlarida har-xil sathlar protokollari uchun 
mo‘ljallangan ma’lumotlar birligini ifodalash uchun protokolga tegishli ma’lumotlar bloki - 
Protocol Data Unit (PDU) degan umumiy nom qo‘llaniladi. Ma’lum bir sathga tegishli 
ma’lumotlar blokini ifodalash uchun ko‘pincha maxsus nomlar qo‘llaniladi, bular quyidagilardir: 
kadr (frame), paket (packet), deytagramma (datagram) va segment (segment). 
OSI modelida ikki xil tipdagi protokollar bor: 
1.Avval aloqa chizig‘ini hosil qilib ishlaydigan protokollar. Telefon orqali aloqa qilib gap-
lashishga o‘xshab ishlaydigan protokollar. 
2.Aloqa chizig‘ini avvaldan hosil qilmay turib ishlaydigan protokollar yoki deytagrammali 
protokollar. Bu esa pochta orqali xabar yuborishga o‘xshab ishlaydigan protokollar.