Boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularni malakasini oshirish

1 – avlod mashinalari. 
Bu kompyuterlar XX 40-yillarida paydo bo`lgan. Edison tomonidan
1883 yil vakuumdagi tuk utkazish mumkinligini kashf kilinganiga karamay. 1904 yili Fleming 

---

15 
birinchi vakum diodli elektron lampani qurdi. Keyinchalik Li de Forrest vakuumniy triod kashf 
etdi, keyin gaz tulatilgan elektron lampa – tiratron kashf kilindi. 30-yillargacha elektron vakumli 
va gaz tulatilgan lampalar radiotexnikada ishlatilgan. Lekin 1931 yilda ingliz olimi Vinni-
Vilyams (fizik eksperimentlar uchun) elektr impulsli tiratron schetchik ishlab chikdi, shu bilan u 
elektron lampalarga yangi yo’nalish ochib berdi. EXMda elektron lampalar ishlatilishi juda katta 
muammolar keltirib chiqarardi. Lampalarning uzunligi 7 sm bo’lganligi uchun mashina xajmi 
juda katta bulardi. Xar 7-8 minutda bir lampa ishdan chiqardi, undagi lampalar 15 - 20 mingta 
bulishini xisobga olsak kuygan lampani topib almashtirishga juda kup vaqt ketardi. Bundan 
tashkari ular uzidan juda katta issiklik energiyasi chiqarardi, uni ishga solish uchun maxsus 
sovutgichlar kerak edi. I avlod kompyuterlariga Mark 1, ENIAC, EDSAC (Electronic Delay 
Storage Automatic Calculator), UNIVAC (Universal Automatic Computer) misol bo’la oladi. 
2– avlod mashinalari. 
"Nyu-York Tayms" gazetasining 1948 yilning 1 iyulida "Bell telefon 
laboratoriz" firmasi elektron lampa o’rnini bosa oladigan elektron kurilma ishlab chikarganini 
e'lon qiladi. Fizik-teoretik Djon Bardin va mazkur firmaning eksperimentatori Uolter Braytten 
birinchi tranzistor yaratishdi. Tranzistorga asoslangan birinchi kompyuterlar 50-yillarning 
oxirlarida paydo bo`ldi. 60-yillarda tashqi tomondan ancha kichikrok kompyuterlar paydo bo’ldi. 
Digital Equipment firmasi 1965 yilda birinchi xolodilnikka teng keladigan kiymati atigi 20000 $
ni tashkil kiladigan mini-kompyuter PDP-8 yaratdi. Tranzistorning eng qulay jixati shunda ediki 
1 tarnzistor 40 ta elektron lampalar urnini bosa olardi. Kompyuterdagi eng katta yangilik 
tezligining bir sekundga million operatsiya bajara olishi bo’ldi. Tranzistorli kompyuterlar 
oilasiga "Stretch" (Angliya), "Atlas" (SShA). Usha davrdagi "BESM-6" (SSSR).