Boshqarish tamoyillari va uslubi

Rahbariyat uslubining moslashuvchanlik tamoyilidan tez-tez о‘zgarib turadigan vazitda ishlovchi kо‘pchilik rahbarlar foydalanadi. Bunday vaziyat ayniqsa, о‘quv-tarbiya jarayoniga xos. Yuqorida ta’kidlangan, bu xol о‘quv faoliyatining turi xar xilligi, fanlar va kurslar turli-tumanligi, shaxslar individual xusussiyatlarida namoyon bо‘ladi. Bularga qо‘shimcha qilib, yana ta’kidlash mumkinki, ayni bir о‘qituvchi turli guruh yoki kichik guruhlarda dars о‘tishi natijasida boshqariladigan jamoa kо‘pincha о‘zgarib turadi, ustiga-ustak bu о‘zgarishlar turli kurs yoki fakultetlarda, bir necha yо‘nalish va ixtisosliklarni qamrab oladi. Bunday sharoitda о‘qituvchi har safar faqat tegishli rahbarlik uslubinigina emas, balki ta’lim va tarbiya usullarini ham tanlash lozim bо‘ladi.
Bir-birini tushunish va hamfikrlik boshqaruv g‘oyasini belgilaydi. Bu tamoyildan ayniqsa, о‘quv-tarbiya jarayonini boshqarishda foydalanish muhimdir. Ushbu vaziyatda о‘qituvchilar va talabalar quyidagilarning mohiyatini anglashda hamfikr bо‘lmoqlari lozim:

• 
  ijtimoiy va shaxsiy qadriyatlar;
  
• 
  mamlakat iqtisodini rivojlantirishdagi yо‘nalishi yoki ixtisoslik;
  
• 
  ham kasbiy, ham ma’naviy ma’noda shaxsni shakllantiruvchi kurs yoki fan;
  
• 
  kurs yoki fanning maqsad va vazifasi.
  

Bir-birini tushunish va hamfikrlik darajasi hamkorlik munosabatini belgilaydi va о‘quv-tarbiya jarayonida foydali qayta aloqa hisoblanadi.
Gurux (jamoa) hamkorlik tamoyilidan, odatda kafedra, labaratoriya, fakultet, OTM ilmiy va boshqa bо‘linmalarni boshqarishda foydalaniladi. Bu tamoyil turlicha faol guruhiy usullar (“oqilona fikrlash”) ni kо‘zda tutadi, hamkorlar tengligi va о‘z fikrini erkin mustaqil bayon qilish bularga xos xususiyat hisoblanadi. Bunday xolda rahbar nimasi bilandir dirijyorni eslatadi.
Buyurtmachini nazarda tutish tamoyilidan о‘quv-tarbiya jarayonini boshqarishda, ayniqsa, buyurtmachining talabiga muvofiq mutaxassislarni ixtisoslashtirshda foydalaniladi. Fanlarni tanlash bо‘yicha talabalar ham buyurtmachi hisoblanadi. Mazkur tamoyil turli shartnomaviy ishlar (amaliy ITI, tajriba-konstruktorlik ishlari va x.k.) ni bajarishda OTM bо‘linmalarida keng qо‘llanadi.