Bоshlang‘ich ta’lim mеtоdikasi kafеdrasi оna tili nazariyasi va amaliyoti

Mustaqil javob topish uchun savollar.

1. 
   Til sistemasini nima uchun ochiq sistema deb ataymiz?
   
2. 
   Til nima uchun dinamik hodisa hisoblanadi?
   
3. 
   Har bir til sistemalarining bir-biridan farqlanib turishini qanday izohlaysiz?
   

4-mavzu. Fonetika va uning predmeti.
1-savol: Fonetikada nima o‘rganiladi?
Javob: Fonetika tildagi tovushlarni o‘rganuvchi sohadir. Fonetika nutq tovushlarini, ularning paydo bo‘lishi, rivojlanish qonuniyatlarini o‘rganadi. Fonetika nutq apparati, bo‘g‘in va ularning tuzilishini, tovush o‘zgarishlarini, urg‘u, intonasiya va uning turlarini o‘rganadi. Fonetika tilshunoslik fanining orfografiya, orfoepiya, fonologiya, grammatika kabi bo‘limlari hamda fizika fani bilan aloqadordir.
Nutq tovushlari va tovush vositalari murakkab bo‘lib, to‘rt tomondan o‘rganiladi: 1) artikulyasion tomondan; 2) akustik tomondan; 3) eshitib his qilish tomondan; 4) fonologik jihatdan.
Fonetika o‘rganish sohasi va vazifalariga ko‘ra ikki turli bo‘ladi: umumiy fonetika – barcha tillarga xos talaffuz xususiyatlarini o‘raganadi. Xususiy fonetika – aniq bir tilga xos bo‘lgan talaffuz xususiyatlarini o‘rganadi. Fonetika maqsadga ko‘ra nazariy va amaliy fonetikaga bo‘linadi. Segmental fonetikada nutq tovushlarining hosil bo‘lishi va ularning xususiyatlari o‘rganiladi.
Fonetik xususiyatlarning rivojlanishini o‘rganuvchi soha tarixiy fonetika deb yuritiladi. Jahon tillariga xos bo‘lgan tovushlarning o‘xshash va farqli tomonlarini qiyosiy fonetika o‘rganadi. Eksperimental fonetikada nutq tovushlari maxsus asboblar yordamida o‘rganiladi.
2-savol: Unli va undosh tovushlar miqdori tillarda bir xilmi yoki har xilmi?
Javob: Ularning miqdori turli tillarda turlichadir. Masalan, rus tilida undoshlar 43 ta, unlilar 6 ta; fransuz tilida undoshlar 21 ta, unlilar 13 ta; arman tilida undoshlar 30 ta, unlilar 6 ta; eston tilida undoshlar 16 ta, unlilar 9 ta; chukot tilida undoshlar 14 ta, unlilar 6 ta.